Lankes meldt een hoop, als altijd. Hij heeft een aantal scherpe opmerkingen. Zoals een verwijzing naar de universiteitsbibliotheken die in opstand zijn gekomen tegen de torenhoge tarieven die uitgevers rekenden voor abonnementen op de databases en tijdschriften. Zij hadden er op een gegeven moment genoeg van, en zeiden: 'Wij kunnen die niet betalen, en zo kunnen wij niet meer aan onze taak voldoen. Zo kunnen onze wetenschappers en studenten niet aan voldoende informatie komen.' Onder andere daarmee kreeg de open access beweging een stevige boost. En wat Lankes niet noemde maar de afgelopen week in het nieuws kwam is dat een aantal staten in de V.S. in opstand kwamen tegen de hoge tarieven die openbare bibliotheken moeten betalen voor e-books en e-content.
Als ik de link trek naar Nederland en de openbare bibliotheken zie ik hier nog geen overheid die tegen de tactiek van uitgevers in verweer schiet. Sterker nog, doordat vanaf 2015 € 20 miljoen uit het gemeentefonds wordt onttrokken weten uitgevers precies welk budget er beschikbaar is voor de inkoop van e-content. En dat maakt onderhandelen voor de inkoopcommissie lijkt mij er niet makkelijker op. Wij als bibliotheekdirecteuren nemen voor mijn gevoel wel eens te makkelijk de positie van de uitgevers aan. Want ja, zij moeten ook een boterham, en zij hebben ten slotte de rechten. Ik begrijp best dat de onderhandelingen en het resultaat in de afgelopen ledenvergadering 18 e-boek titels voor €20,-- het hoogst haalbare is op dit moment en in dit tijdsgewricht en deze machtsverhoudingen. Maar ik blijf het wel heel erg onbevredigend vinden. Extra betalen voor content die je gewoon op je normale bibliotheekpas zou moeten kunnen lenen. Je moet er lid voor worden van een landelijke bibliotheek, maar wij zijn toch al met z'n allen de bibliotheek van Nederland (in al onze verscheidenheid). Waarom moet je als klant extra betalen en van een extra club lid worden als je content wilt kunnen lezen waarvan je zou verwachten die via je eigen bibliotheek te kunnen lenen? Dan mag de vorm toch het verschil niet maken? Vinden wij het als bibliotheekdirecteuren echt ok dat dit gebeurt? Of hebben we er nog geen afdoende antwoord op? Te weinig eensgezind? Durven wij niet eensgezind op te staan voor onze leners, voor de democratie zo je wilt en te roepen dat dit echt niet kan?! Of vinden we het als kinderen van een liberale markteconomie normaal dat wij als bibliotheken meer dan de hoofdprijs betalen voor iets dat voor onze leden binnen het reguliere aanbod verkrijgbaar zou moeten zijn? Zouden we niet met elkaar ieder lid van één van onze bibliotheken die ook digitaal wil lenen dat lidmaatschap moeten 'schenken', als lokale bibliotheek dat tarief van € 20,-- ophoesten? (Nou ja, € 10,-- want ik begrijp dat er voor ieder ingeschreven lid € 10,-- terug vloeit naar de lokale bibliotheek?) Ik zou hier in Kennemerwaard wel willen onderzoeken hoeveel ons dat zou kosten, en vooral wat het ons zou opleveren.
Ik zie gelukkig ook andere initiatieven zoals bijvoorbeeld Nederland schrijft en alles wat @bibliothecarin in Eemland doet met schrijflessen. Waarbij bibliotheken het platform bieden aan startende schrijvers. en ze in ultimo dus het podium bieden om ook te publiceren via de bibliotheek.
Lankes vindt dat wij als bibliothecarissen (nog) meer naar buiten moeten gaan. En (nog) meer naar buiten gericht moeten zijn. We moeten midden in de gemeenschap staan. En we moeten snappen wat die gemeenschap nodig heeft, en samen met ze willen leren. Hij zegt dat het prima is om systemen te bouwen, maar vooral dan zo dat de gemeenschap mee kan bouwen. En bouw ook gemeenschappen. Van collectie naar connectie is een kreet die natuurlijk al veel in bibliotheekland is genoemd, maar hij gaat nog steeds op. Als je iemand spreekt als bibliothecaris die een bepaalde vraag of interesse heeft en jij hebt weet van iemand die antwoord kan geven of dezelfde interesse heeft, waarom breng je die twee dan niet met elkaar in contact? Bouw een netwerk, onderhoud en gebruik het!
Mooi voorbeeld daarvan vind ik bijvoorbeeld wat ik vorige week hoorde. In onze nieuwe bibliotheek in Alkmaar Centrum hangt een 3D camera. De twaalfjarige zoon van één van onze medewerkers wil er heel graag mee leren werken, en onze Sanneke @AngelOnmychest wil hem dat wel leren. Zodanig dat hij ook weer met vriendjes aan de slag kan en zij elkaar dingen kunnen leren. En daar leert Sanneke waarschijnlijk weer van ;-) Een lerares van het VO hoorde er over en werd geheel enthousiast. Zij wil graag dat haar leerlingen films maken van welke beelden bepaalde termen in het Engels bij ze oproepen. Om hun fantasie en creativiteit te prikkelen, maar ook om het begrip van het woord beter te laten landen. Als wij dan gelijk weer mee lopen en leren kan ik me voorstellen dat dit weer voor andere lessen of programmering heel erg handig van pas kan komen.
Lankes zegt dat we af moeten van de instructielessen hoe de catalogus of een databank werkt. Wat we mensen moeten leren in bepaalde systemen te herkennen en te leren gebruiken. Want als je dat kunt heb je kennis. En kennis is macht, dat wisten we natuurlijk al ;-) Geletterdheid is macht, en daarmee kan je mee doen in de maatschappij, je kunt discussies aan gaan, je kunt je een mening vormen en je kunt vragen stellen aan je overheden en autoriteiten. Voorwaar, ik ben weer beland bij één van mijn stokpaardjes: een goed werkende democratie heeft goed geïnformeerde burgers nodig, en de bibliotheek speelt daar een belangrijke rol in door ze te leren informatie te zoeken en te beoordelen op betrouwbaarheid.
Verder geeft Lankes nog één belangrijk element waarop gelet moet worden in de bibliotheek. Het moet een veilige omgeving zijn. Hij maakt een mooi verschil tussen 'public' en 'civil' . Hij vindt de bibliotheek geen publieke ruimte (zoals de open lucht wat echt voor iedereen is), hij vindt het een civiele ruimte, die wel voor iedereen is maar met regels zodat een ieder zich veilig kan voelen. Een mooi accent.
De veiligheid strekt zich ook uit in het intellectuele domein. Het moet een veilige omgeving zijn om dingen uit te proberen. Niet alleen voor onze leden, bezoekers, maar ook voor onze medewerkers. Zij moeten de gelegenheid krijgen om dingen uit te proberen, om niet alles beter te moeten weten als je publiek, maar om de kans te krijgen samen te leren. Om van je leden geïnspireerd te raken zodat jij ook hen weer kunt inspireren. Dat is me uit het hart gegrepen, leren door te doen. Dingen uitproberen waarvan je denkt dat ze bij gaan dragen aan de missie van je bibliotheek. Fouten durven maken, trial and error. Met als doel er van te leren.
Nog een laatste voorbeeld dan van Kennemerwaard. Eén van onze medewerkers, Robert @industrialpope was het afgelopen weekend bij OHM2013 (Observe, Hack, Make), een hackersfestival nabij Alkmaar. Hij kwam me bijpraten over wat hij daar heeft opgestoken (naast dat hij iets dat een raspberry pie??? heet heeft aangeschaft, een soort mini doe het zelf bouwpakket computer), en wat wij als Kennemerwaard, maar vooral breder bibliotheken in Nederland hier mee zouden kunnen. De belangrijkste dingen die hij mee terug nam: volgende keer moeten we er met veel meer bibliothecarissen uit heel Nederland heen (toch de festibieb ;-) de bibliotheek kan een platform bieden waardoor degene die mee helpen zo'n festival te organiseren een veel groter en breder publiek kunnen bereiken, de bibliotheek kan de taak van informeren en educatie mee helpen vorm geven, en we moeten een herkenbare uitvalsbasis hebben tijdens zo'n festival (bijvoorbeeld een bibliobus of zeecontainer).
Zo en nu op naar week 2 in de lessen ;-)
Het is: Raspberry Pi - http://www.raspberrypi.org/ (Pi dus niet Pie, maar soit) :-)
BeantwoordenVerwijderen@Robert.... totale digibeet op dat terrein ;-) Ik dacht al meer aan raspberry baret ;-)
BeantwoordenVerwijderendankjewel voor het compliment, Erna :-) In het kader van alle ontwikkelingen denk ik dat het goed is als wij, als onafhankelijke partij, schrijvers stimuleren en helpen. Zonder hen geen bibliotheken, maar: zonder bibliotheken ook minder lezers. En schrijvers willen bovenal gelezen worden.
BeantwoordenVerwijderenverder zijn we natuurlijk te lief. we laten ons ringeloren door de uitgevers. Ik ben blij dat ze er zijn, maar hoe ze zich gedragen op het gebied van e-boeken vind ik dom en schandalig.
ik ben het trouwens helemaal eens met het schenken van de 20 euro aan e-boeken, want we denken toch niet echt dat mensen voor die paar e-boeken 20 euro gaan neertellen hè? De leden gaan gewoon door met illegaal downloaden. (daarom ook domme uitgevers)
ps: geldt niet voor alle uitgevers trouwens. de kleinere en vooruitstrevende doen niet moeilijk en de vakantieapp heeft een mooi aanbod. wel erg jammer natuurlijk dat het niet op een ereader kan. maar goed, ik hoop dat die ontwikkeling doorgaat.
BeantwoordenVerwijderen@karin ik ben ook blij met die uitgevers die wel via de bibliotheek hun aanbod willen verspreiden. Ik denk nog steeds dat als je het tegen een redelijk tarief via bibliotheken aanbied je als uitgever het makkelijker maakt voor lezers, en dat het 'bezit' van een e-book voor veel mensen niet hetzelfde is als het hebben van een fysiek boek. En dat lenen/delen op de lange termijn een veel slimmer business model blijkt.
BeantwoordenVerwijderen