dinsdag 7 januari 2014

Nieuwjaarstoespraak bij personeelsbijeenkomst

Ik wil beginnen te zeggen dat ik ongelooflijk trots ben op jullie, op de medewerkers van bibliotheek Kennemerwaard.

2014 wordt een spannend jaar, vol uitdagingen en kansen. De afgelopen jaren zijn we volop in beweging geweest en de veranderingen hebben zich op een aantal vlakken ook uitbetaald in successen. Ik noem uit 2013 de tweede prijs in de verkiezing van de beste bibliotheek van Nederland, diverse projectsubsidies die we hebben binnen gehaald, zoals voor Lezen in de keuken, voor de Taaltafel in Alkmaar, voor Groen en Duurzaam in Heerhugowaard. De goede score die we haalden bij het onderzoek onder het Biebpanel als het ging om de tevredenheid over jullie, het personeel. Kennemerwaard scoorde bovengemiddeld ten opzichte van andere bibliotheken. Natuurlijk het mooie succes van de herinrichting van Alkmaar Centrum en van Schoorl met elk fors stijgende bezoekersaantallen. (gemiddeld 5.000 en 50 meer per openingsdag, in beide gevallen een derde tot de helft meer bezoekers!). En het kerstcadeau van de gemeenteraad van Alkmaar die voor de periode van een jaar geld beschikbaar stelt om op zondag open te kunnen gaan. Morgen voor de eerste keer.

Het zal een jaar worden waarin landelijke ontwikkelingen eindelijk beschikbaar komen zoals de lancering van het e-book platform op 24 januari. Er komen 5.000 titels beschikbaar voor onze leden. Dat is een behoorlijke stap voorwaarts, omdat het uitlenen van e-books niet zomaar mag en kan volgens de Auteurswet. Het is mooi dat dit onderhandelingsresultaat er nu ligt en dat wij onze lezers op deze manier ook aan ons kunnen binden. Verder staat er voor dit jaar dan toch echt eindelijk de oplevering van de NBC, de nationale bibliotheek catalogus op stapel. Een catalogus waarin alle titels van alle openbare en bibliotheken zitten, zodat leners kunnen zien waar een boek is en het overal kunnen reserveren. Dit staat gepland voor maart van dit jaar.

Lokaal in onze eigen bibliotheek en gemeenten speelt er ook heel veel. We krijgen vanaf 2015 een groter werkgebied, want de gemeente Schermer en Graft-De Rijp fuseren dan met Alkmaar. We zijn al druk in gesprek met die gemeenten en met Alkmaar over hoe we de dienstverlening van de bibliotheek daar vorm zullen gaan geven.
Ik verwacht dat we dit jaar helderheid krijgen over hoe we de bezuinigingstaakstelling in de gemeente Bergen zullen gaan oplossen. Dat komt waarschijnlijk in januari al in de raad. Ik hoop dat we de kans krijgen om een goede oplossing uit te voeren voor de Egmonden, en dat we daar dan iets in de lijn van Schoorl neer kunnen gaan zetten.


Dan hoop ik dat we ook in de loop van dit jaar een beslissing kunnen nemen over ons pand in Castricum waarmee we dan vooruit kunnen kijken naar de toekomst. Verder gaan we volgende week al feestelijk aftrappen voor de plannen van Oudorp. De gemeente, de bouwondernemer en de woningcorporatie zijn het met elkaar eens geworden en er lijkt nu toch na al die jaren schot in te komen. Ook in Overdie wordt gesproken over herhuisvesting van de bibliotheek op de begane grond en een eigen ruimte.

In Heerhugowaard verwacht ik in de loop van 2014 dat De Noord geherhuisvest gaat worden in de Jozefschool. De laatste eindjes moeten nog worden afgehecht, maar dat ziet er hoopvol uit. En met de gemeente zijn we in gesprek over de herinrichting van de hal. We trekken ondertussen al wel ons eigen plan, wij willen voor de zomer aan de slag om het daar net zo levendig te kunnen maken als in Alkmaar Centrum.

Als je zo naar mijn opsomming luistert zou je kunnen denken dat het om de gebouwen gaat. De stenen zijn slechts het omhulsel voor onze dienstverlening. Ik heb het over onze gebouwen gehad, maar meer en meer zoeken we onze klanten, onze lezers, de burgers op buiten de bibliotheek. Het doet mij ontzettend veel plezier om te zien dat we als organisatie steeds meer naar buiten gericht worden. We staan met onze voeten midden in de maatschappij en dat hoort ook zo. Wij werken met zijn allen met publieke middelen, we werken voor de samenleving en door hen gefinancierd.  Dat maakt dat we ons telkens bewust moeten zijn over wat wij voor toegevoegde waarde kunnen bieden aan die maatschappij. We richten ons er gelukkig meer en meer op om mensen de mogelijkheid te bieden mee te kunnen doen. Door mensen taalvaardig te maken zijn ze beter in staat zich zelf te redden, contacten te leggen en een baan te vinden. Door mensen mediawijs te maken zijn ze beter in staat hun mening te vormen en hun stem te laten horen in het democratisch proces. Mensen kunnen zich daardoor ook beter redden in de steeds verder digitaliserende samenleving en kunnen daarmee kansen grijpen.  Mensen gebruiken de bibliotheek ook steeds meer als platform om informatie te delen. Dat gebeurt nu nog vooral via het podium, maar ik hoop dat we de komende jaren ook de slag kunnen maken om dit digitaal mogelijk te maken.

Dit jaar gaan wij, Jan, Hanneke, Frank en ik met jullie allemaal in gesprek over alle ontwikkelingen die er gaande zijn. In de bibliotheek en in de samenleving om ons heen. Voor 2015 moet er een nieuw beleidskader liggen van de koers die we de komende jaren willen gaan varen. Dat worden weer leuke gesprekken, want ik denk met heel veel plezier terug aan de roadshows van de afgelopen keren. Samen weten we namelijk veel meer dan het managementteam in zijn eentje. We gaan ook in gesprek met onze klanten, met burgers,  instellingen, gemeenten over wat hun ideeën zijn over de toekomst en de rol van de bibliotheek. Bij die sessies wil ik jullie ook van harte uitnodigen, het is belangrijk dat we in gesprek gaan met onze omgeving om met hen te bepalen wat zij nodig hebben van de bibliotheek om tot ontwikkeling te komen. Waar daar staat een bibliotheek voor: voor ontwikkeling van mensen, de ouderwetse volksverheffing. Mensen de kans geven het beste uit zichzelf te halen.

Tot slot zoals gebruikelijk een gedicht. Deze keer van Martin Bril… aansluitend bij de zoektocht naar een nieuw beleidsplan, naar een koers voor de komende vier jaar, en hopelijk niet te onbegrijpelijk ;-)


KUNST

Wat we willen:
Momenten
Van Helderheid
Of beter nog: van grote
Klaarheid

Schaars zijn die momenten
En ook nog goed verborgen

Zoeken heeft dus
Nauwelijks zin, maar
Vinden wel

De kunst is zo te leven
Dat het je overkomt

Die klaarheid, af en toe


Ik wens ons allemaal een prachtig 2014 toe!


donderdag 2 januari 2014

Laatste deel van New Librarianship; de community

Ik doe niet aan goed voornemens ;-) Ik had me voorgenomen om zo snel mogelijk de interessante online cursus van David Lankes over New Librarianship af te maken. En dat is nu gelukt. Hier mijn laatste bevindingen en overdenkingen over zijn lessen. De laatste module gaat over de gemeenschap, de community, de maatschappij waarvoor en waarin je werkt als bibliotheek.

Lankes begint met een trend die in Nederland ook opgang doet. Delen is het nieuwe lenen. Hij zegt het mooi: Sharing: the more you share the more you have, en Lending: the more you lend, the less you have.
Bibliotheken waren van huis uit (lang geleden in de leeszaaltijd) van het delen, niet van (uit)lenen. Nu zegt Lankes niet dat we terug moeten naar de leeszaal gedachte. Hij zegt wel dat we na moeten denken over hoe we het netwerk van burgers kunnen inzetten. Vertaald naar praktische zaken: zouden we in Nederland als bibliotheken aan moeten haken bij de initiatieven van Free Little Libraries, of ze zelf beginnen?

Wij hebben het er wel eens over gehad in ons managementteam. Je kunt als bibliotheek nooit voldoen aan de enorme vraag die er is naar bestsellers. Maar zou je niet je leners, je burgers kunnen vragen om hun exemplaar te delen met andere burgers. Volgens mij heeft DOK Delft daar al een systeem voor klaar liggen en hebben ze er proef mee gedraaid (een applicatie gemaakt, ik dacht gebaseerd op Librarything). En je kunt beginnen met boeken, maar waarom doe je dat ook niet met kennis van mensen? Waarom stel je die vraag niet aan je bezoekers. (Wij doen dat al schoorvoetend door mensen die posters of folders bij ons willen plaatsen over workshops of cursussen te vragen of ze daar als tegenprestatie ook een uur iets over willen komen vertellen in de bibliotheek.)

De bibliotheek is een platform stelt Lankes en een 'makers space'. De gemeenschap bestaat volgens hem uit de collectie van de bibliotheek en de leners leren ermee en zijn mede-eigenaar. Ze maken er nieuwe kennis mee.

Vervolgens heeft Lankes een onderdeel in dit hoofdstuk dat "Kill the user" heet. Hij zegt dat het gevaarlijk is om onze gebruikers als consument of klant te benaderen. Hij vindt dat je meer toe zou moeten naar het kijken naar participanten en co-creatoren. Medeverantwoordelijken zo je wilt.

Het begrip van gebruiker is ontstaan in de tijd van de grote zoeksystemen. De gebruiker was toen niet relevant omdat er een supergebruiker was (lees de bibliothecaris) die jouw poort tot informatie was. Die kon jouw vraag zodanig vertalen in een zoekopdracht dat het systeem de relevante informatie ophoestte. Met de opkomst van het internet en sociale media is de gebruiker onderdeel geworden van het systeem en de algoritmes. Je bouwt je eigen bibliotheek met het beschikbare materiaal. De vraag voor de toekomst volgens Lankes is hoe we een platform van burgers kunnen bouwen die samen willen delen. Die samen iets willen creëren dat de maatschappij vooruit helpt. Hij zegt dat als je dromen van een betere maatschappij, samenleving wilt realiseren je niet kunt spreken over gebruikers. Je moet co-eigenaren hebben die betrokken zijn.
slide van David Lankes

In de volgende video zegt Lankes dat je niet naar de maatschappij moet kijken als iets met tekorten en problemen. Vertel niet het verhaal dat je alles doet omdat je daarmee de zwakkeren in de maatschappij helpt. Daarmee maak je van je burgers ongelijkwaardige partners. Je moet dus niet wijzen op wat er allemaal mis is. Het gaat er om de kracht van mensen aan te spreken en ze aan te spreken op hun mogelijkheden om bij te dragen. Het gaat er om dat je als bibliotheek met je burgers samen kans kunt creëren, je kunt mogelijkheden bieden om problemen op te lossen. Het gaat er niet om dat je de problemen ontkent, want natuurlijk zijn die er. Je moet naar oplossingen zoeken. Je kunt alleen je gemeenschap in beweging krijgen als je samen werkt aan oplossingen en ambities, niet door te wijzen op tekortkomingen en mislukkingen. Hij legt in de slide hierboven uit wat onder 'remediation' valt, het oplossen van problemen; of wat er gebeurt als je op kansen gaat zitten, op promotie en ontwikkelingen.

Nu raakt het betoog van Lankes voor mijn gevoel heel erg aan de 'participatiemaatschappij'. Een hellend vlak vind ik waarin de overheid heel veel taken naar burgers schuift omdat de middelen (of de wil) ontbreken om ze vanuit het collectief te financieren. En aan de andere kant spreekt het idee me erg aan. Mensen betrekken bij het bibliotheekwerk door ze de kans te geven het beste uit zichzelf te halen en dat ook met anderen te delen. Samen verder komen (was dat niet een bankslogan???). Juist ook omdat er zoveel in mensen zit, wat ze zelf soms niet weten, en waar ze blij van worden als ze merken dat ze meer kunnen dan ze dachten. En dan is het helemaal mooi als ze dat kunnen delen.

In de zoektocht naar een nieuw beleidskader voor 2015-2018 zal ik zeker met het gedachtengoed van Lankes in mijn hoofd bezig gaan. En dus in gesprek gaan met allerlei partijen, waaronder de burgers die onze vestigingen bezoeken. Het zal denk ik een pad zijn met vele hobbels, gaten, kuilen en naar verwachting ook met prachtige vergezichten.