New Librarianship, deel 5, verbeter de maatschappij

Een bekend gezegde luidt: verbeter de wereld, begin bij jezelf. Hij had zo maar in de Atlas van David Lankes kunnen staan. In de module over de gemeenschap wijdt hij ook een film aan het verbeteren van de maatschappij.

Lankes begint er mee dat als je de maatschappij, de gemeenschap waarvoor je werkt wilt verbeteren, dat je dan eerst moet bepalen wat die gemeenschap nodig heeft om zichzelf te kunnen verbeteren. Hij grijpt dat naar wat hij de fundamenten van New Librarianship noemt:
Kennis: een intellectuele vrijheid en veiligheid om te kunnen leren
Facilitering: het mogelijk maken (heb ik in eerdere blog al iets over gezegd)
waarden en normen van de bibliothecaris: leren, openheid en transparantie en intellectuele eerlijkheid. Je kunt als bibliothecaris in de 'nieuwe bibliotheek' niet onbevooroordeeld zijn. Dat is een utopie die niet waar te maken valt. Wat je wel kunt en moet doen is eerlijk zijn over wat je hebt gedaan. Als jij als bibliothecaris informatie voor iemand zoekt kun je uitleggen wat je hebt gedaan, waar je hebt gezocht en welke bronnen jij relevant heb geacht. En daarbij stellen dat het naar jouw eer en geweten compleet is, maar dat je dat niet kunt garanderen en dat je je graag laat bijpraten om van te leren als iemand meer en andere relevante informatie op een andere plek heeft gevonden.

www.jeroensteehouwer.nl

Lankes heeft het ook over de verplichtingen van een New Librarian. (Ik ben dol op verplichtingen ;-) Hij zegt dat innovatie en leiderschap voor iedere bibliothecaris noodzakelijk zijn. Het is een fundamentele voorwaarde om Nieuw Bibliotheekwerk te kunnen realiseren. Hij zegt dat ook al werk je in een conservatieve gemeenschap, je toch moet uitdragen hoe belangrijk verandering is. Daag die gemeenschap en jezelf uit om te kijken waar men zichzelf kan verbeteren.

Innovatie gaat gepaard met fouten maken. Dat moet je accepteren en meenemen in je werkwijze. Je moet veel experimenteren, en die experimenten wel monitoren. Want je wilt van je ervaringen leren en jezelf verbeteren. Dat kan niet als je niet van te voren bedenkt wat je doel en beoogd resultaat is, en vervolgens bekijkt op resultaat en proces hoe het gaat.

Lankes vindt ook dat iedereen bij een bibliotheek verantwoordelijk is voor innovatie. Dat betekent niet dat je altijd helemaal andere dingen moet gaan doen of bedenken. Je kunt ook ervaringen van collega's overnemen als je denkt dat die effectief zouden kunnen zijn. Je kunt ook dat wat je doet efficiënter proberen te doen, en kijken wat je met de vrijgekomen tijd zou kunnen doen ten behoeve van je burgers. Lankes vindt dat je nooit een 'werkbij' mag worden als bibliothecaris. Dus alleen hard werken en je huidige werk goed doen is niet goed genoeg. Je moet altijd op zoek zijn naar verbeteringen in je dienstverlening, met een positieve houding. Mijn reactie daarbij was: YES! en ophouden met roepen wat er allemaal niet deugt, maar draag verbeteringen aan, neem je verantwoordelijkheden.

Lankes zegt dat bibliothecarissen radicalen moeten zijn. Verbeteraars van de gemeenschap, 'change agents'. Opkomen voor sociaal recht en sociale verbetering. Onze eigen principes serieus nemen en evangelisten worden voor onze eigen professie. Wij zijn geen leiders in de zin dat we aan de gemeenschap opleggen dat wat wij vinden, maar we pushen en dagen onze burgers uit om een betere samenleving te maken. En dat laatste verschilt dus per gemeenschap.

Dit pleidooi van Lankes is mij op veel vlakken uit het hart gegrepen. Zoals veel van jullie weten ben ik een voorstander van guerrilla innovatie. Aan de slag gaan met een goed idee en dan je teamleider of je directeur overtuigen van nut en noodzaak. Kijken naar wat er in je gemeenschap speelt, en wat er binnen je gemeente speelt. Niet helemaal hetzelfde ;-)

Voor de verantwoording van je subsidie is het laatste erg handig. De gemeenteraadsverkiezingen komen er weer aan, en als de collegeprogramma's er straks liggen is het ongelooflijk belangrijk om te kijken op welke onderwerpen je als bibliotheek een ondersteunende, ontzorgende rol kunt spelen voor de gemeente. Gemeente wil leefbaarheid in kernen?: organiseer ontmoetingsochtenden voor diverse doelgroepen zodat men elkaar leert kennen en met elkaar in gesprek kan. Help die civil society bouwen.
Gemeente vindt duurzaamheid belangrijk?: organiseer informatiebijeenkomsten voor burgers, geef lokale ondernemers een podium om iets te vertellen over hun producten, organiseer 'groen'markten samen met andere partijen, maak een digitaal loket waar je vragen kunt stellen en zorg voor een netwerk van vraagbeantwoorders.
Sluit aan en ga het gesprek aan over wat jij als bibliotheek bij kunt dragen aan het bereiken van doelstellingen van de gemeente.

Voor het verbeteren van je gemeenschap op de manier van Lankes, daarvoor hebben we denk ik nog een hele weg te gaan. Want echt in gesprek met burgers over wat zij als gemeenschap zouden willen zijn, en hoe de bibliotheek ze kan ondersteunen, ik ken geen voorbeeld van een bibliotheek die er op die manier mee omgaat. Bibliotheek Maasland misschien? Ik hou me aanbevolen voor voorbeelden. Ik vind het een mooie ambitie, en ik twijfel tegelijkertijd moet ik eerlijk zeggen. Trek je als bibliotheek niet een te grote broek aan? Kunnen we dat ook echt waar maken? Of moeten we het nastreven, en duidelijk maken, in alle transparantie, dat het voor ons ook een leerproces is. Dat we samen willen leren en samen een verbetering willen nastreven. En moeten we er gewoon mee beginnen....