Van de daken schreeuwen?!

Vorige week stond er een column van Annemarie van Gaal in het Financieel Dagblad. Collega Jacques Malschaert reageerde op beschaafde maar goed van zich afbijtende wijze op de site van Bibliotheekblad. Jacques zegt dat wij ons als branche onvoldoende profileren, en dat er her en der misschien toch te weinig wordt vernieuwd. En hij vindt dat Annemarie van Gaal eerst maar eens bij een bibliotheek naar binnen moet stappen en om uitleg en rondleiding moet vragen alvorens zich een mening aan te meten.


Ik moet zeggen dat ik het af en toe moe ben. We praten elkaar ook aan dat we niet innovatief genoeg zijn. Me dunkt, er zijn voorbeelden genoeg, genoemd in de reactie van Jacques en Ap de Vries in innovatieve bibliotheken, resultaat gericht op het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken als taalachterstanden, laaggeletterdheid en digibetisme. En niet alleen in de 'grote' bibliotheken die altijd genoemd worden. Ook in 'kleinere' bibliotheken gebeurt heel erg veel naast het uitlenen van boeken. Dat uitlenen dat een middel is en geen doel op zich.....


Donderdagavond gaf ik een presentatie voor raadsleden in de gemeente Bergen van ons nieuwe meerjarenbeleidsplan. Opgesteld met input van politiek, burgers, medewerkers en met de bibliotheekwet en maatschappelijke ontwikkelingen in het achterhoofd. Vorig jaar zijn wij voorafgaand aan de gemeenteraadsverkiezingen bij alle fracties lang gegaan om te vragen hoe zij aankeken tegen de toekomst van de bibliotheek. De meeste politici komen niet of nauwelijks in de bibliotheek, en gezien hun drukke agenda wil ik ze dat ook nog niet gelijk kwalijk nemen. Het was soms niet vrolijk stemmend wat we te horen kregen. Van "U bent een overbodig instituut", "Alles wordt digitaal", "Kunt u het niet met vrijwilligers" tot "Lezen is heel belangrijk en dat mag u nooit vergeten" en "Ik zie nooit iets innovatiefs bij de bibliotheek"! (Dat laatste was natuurlijk voor ons echt om te gillen, want wij doen in Kennemerwaard af en toe best wel eens wat nieuwe dingen.....).


Nu waren de reacties heel anders en toch ook weer niet. Veel waardering voor ons "nieuwe" beleid, wat een vooruitgang laat de bibliotheek zien, zoveel maatschappelijke betrokkenheid. Maar ook, "volgens mij bent u de boeken vergeten", "U bent heel erg zoekend naar een nieuwe rol", "Horen al die nieuwe dingen wel in de bibliotheek thuis?" "Die bibliotheekwet kadert u ook wel erg in qua mogelijkheden", "goed dat u zich bezig houdt met taal- en leesbevordering, heel belangrijk die bestrijding laaggeletterdheid". Ik wil maar zeggen, een politicus heeft altijd wel iets te zeggen en op te merken. Het is net een bibliotheekdirecteur ;-)


Ik vind dat we van de daken moeten schreeuwen wat we allemaal doen, daar moeten wij onze bescheidenheid achterwege laten. We kunnen niet vaak en hard genoeg schreeuwen en laten zien hoe veel we doen, hoeveel mensen we bereiken. En er mee leren leven dat er ook mensen zijn die zich een oordeel aanmeten over ons terwijl ze zich niet in ons verdiept hebben. Dan is het aan ons om hun beeld bij te stellen.

Ik heb wel me wel eens afgevraagd of de nieuwe rol van de bibliotheek niet het bevorderen van nieuwsgierigheid zou moeten zijn. Het leren stellen van de juiste vraag. Die moeten we aan ons zelf durven te stellen (doen we de juiste dingen goed), en aan critici die ons bestaansrecht ter discussie stellen. Ik herhaal nog maar eens wat de doelstelling van de bibliotheek is genoemd in de bibliotheekwet: Bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling van het algemeen publiek en verbetering van maatschappelijke kansen.  Dus laten we ophouden met elkaar aan te praten dat we niet innovatief zijn, dat we nog zoekend zijn.... We weten allemaal stuk voor stuk heel goed waar we voor bezig zijn, daar zijn we met z'n allen stiekem toch wel een beetje trots op? Dus laten we onze stiekeme trots maar eens goed wereldkundig maken. En laten we ons naast nieuwe trots, ook maar een beetje een olifantshuid aanmeten.