We startten onze reis in Manchester bij het kantoor van Mecanoo, architecten van onder andere Birmingham Library. Patrick Arends vertelt ons over het proces om te komen tot een ontwerp voor een nieuwe bibliotheek.
Hij vertelt dat ieder type bibliotheek heeft een ander gebruikersprofiel heeft. Bij ontwerpen van een bibliotheek kijkt Mecanoo eerst naar de historie van de stad. Hoe zit de stad in elkaar, welke gebruikers zijn er van de bibliotheek. Waar was de stad vroeger groot in, en waar zijn ze nu groots in. Dat maakt het DNA van de stad. Op basis daarvan maken ze een ontwerp. Dat past denk ik heel goed bij de manier waarop veel Engelse bibliotheken werken, ze hebben vaak ook een vorm van een bewaar- of archieffunctie. Dat is in Nederland niet of nauwelijks het geval.
Verder vertelt hij dat routing door het gebouw belangrijk is. Niet alleen een IKEA route, dat je alles moet doorlopen. Je moet gebruikers ook short cuts en olifantenpaadjes bieden. Bezoekers raken geirriteerd als ze iedere keer meters moeten omlopen om de door hen gezochte materialen te bereiken. Tegelijkertijd moet je bezoekers verleiden om meer plekken in het gebouw te verkennen. Dat kan ook via digitale middelen. In Birmingham krijg je via een zoekscherm suggesties en worden verrassingen gepresenteerd,
We stelden de architect de kritische vraag of hij vond dat het gebouw de potentie die het heeft waar maakt met de dienstverlening. Ik ben zelf niet in Birmingham geweest, maar een aantal collega's wel. Die zeggen allemaal dat het gebouw prachtig is, maar dat het bibliotheekwerk ouderwets en traditioneel is. Dat werd wel door de architect onderschreven.
Na de lunch bezoeken we Manchester public libraries, de centrale bibliotheek. Onze gastheer is Neil MacInnes, die directeur. Hij geeft een presentatie over het beleid van de bibliotheek, en leidt ons daarna rond in de bibliotheek. Het motto van de bibliotheek is: "The possiblities are endless". Hij vertelt trots dat de bibliotheek wordt genoemd in de top 10 van redenen waarom Manchester een culturele hotspot is. Dat is wel een mooie opsteker natuurlijk als iemand anders dat over je zegt.
Manchester groeit en het bibliotheeknetwerk groeit mee. In Manchester worden nog steeds nieuwe bibliotheken gebouwd. Dat is knap als je dat lukt als directeur om je stad te overtuigen van het belang van nieuwe vestigingen in nieuwe stadsdelen.
Bij de herinrichting van de centrale bibliotheek en voor alle vestigingen hebben ze gekozen voor een nieuwe strategie: de bibliotheek is een open space, flexibel. Er zijn geen aparte ruimtes voor speciale doelgroepen. De gebouwen moeten glazen puien hebben, zodat je kunt zien wie er binnen zit, en je mensen die 'op je lijken' gebruik ziet maken van de bibliotheek. Mooi is dat. Ik kreeg vorige week een compliment van iemand uit Alkmaar die zei dat de vestiging aan het Canadaplein sinds de herinrichting zo uitnodigend was geworden. Je zag er altijd mensen zitten, dat het er zo gezellig uit zag, en dat je als het ware als een mot naar het licht getrokken als bezoeker naar binnen werd gelokt. Dus dat stuk visie kan ik alleen maar onderschrijven, als bibliotheek moet je er uitnodigend uit zien en zijn.
De onderwerpen waar bibliotheek Manchester zich op richt zijn leren, lezen, gezondheid, informatie, een digitaal en cultureel aanbod. Dit proberen ze naast in het aanbod van hun collectie ook terug te laten komen in activiteiten. Dit doen ze niet alleen, maar ook vooral met samenwerkingspartners. In de centrale bibliotheek zie je daar iets minder van terug, hoewel ze daar ook bijvoorbeeld een populaire vlogger uitzendingen laten verzorgen, en de bibliotheek een week lang hebben laten runnen door een rockband. Toch is de centrale bibliotheek vooral een zogenaamde reference library, bedoelt voor studeren... veel minder voor lenen. De leenbibliotheek leek toch een iets ondergeschikt kindje.. de jeugdafdeling niet echt heel erg uitdagend. Daar had Neil wel een verklaring voor. Gezinnen met kinderen tot 5 jaar woonden nog wel in het centrum, daarna vertrekt het merendeel naar de buitenwijken waar ze in hun filialen veel activiteiten voor kinderen van alle leeftijden organiseren. Overigens maakte het in de centrale bibliotheek niet uit dat het vooral een naslagbibliotheek is, het is gezellig druk in de bibliotheek.
Het verhaal van Neil MacInnes is indrukwekkend. Hij weet heel goed voor het voetlicht te brengen wat de toegevoegde waarde van de bibliotheek is voor de burgers van de stad. En ook wat de bibliotheek financieel bijdraagt door bv ruimten te verhuren aan het stadsbudget (NB in veel gevallen zijn bibliotheken in Groot-Brittannië onderdeel van de gemeentelijke organisatie, zonder dat ze ambtenaar zijn).
Na het verhaal van Neil en de rondleiding hebben we nog een presentatie gekregen van Marco Derksen, digitaal strateeg. Hij gaf een uitleg hoe verschillende organisaties van 1.0 via 2.0 naar 3.0 dienstverlening gaan. En hoe bibliotheken daar nog een flinke slag in moeten slaan. Dat we als bibliotheken echt snelheid moeten gaan maken om niet buitenspel te worden gezet. Dan gaat het niet alleen om onze dienstverlening, zoals bv de slechte toegankelijkheid van de digitale bibliotheek, maar ook het gebruik maken van de data die we tot onze beschikking hebben, betere data krijgen door meer aan onze gebruikers te vragen en daar onze dienstverlening op aan te passen.
Lessons learned van die dag: een goede lobby, je cijfers op orde hebben, een groot draagvlak hebben in de stad, een wijd verspreid netwerk waarin je varieert per vestiging in je dienstverlening afhankelijk van de doelgroepen, geen stand-alone vestigingen meer (behalve de centrale), blijven investeren in vernieuwing, je medewerkers meenemen, je toegevoegde waarde goed inzichtelijk maken.
En toen was ons hoofd wel ongeveer vol voor een eerste dag. Tijd voor eten en een glas van het één of ander.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten