UNI, het project

Vorige week was ik in New York, om met een aantal collega's bibliotheken te bezoeken, en andere interessante projecten. Ik zal in een aantal blogs hier verslag van doen.

We begonnen onze bezoeken aan interessante projecten met een bezoek aan een leegstaand kantoorpand. Hier was de opslag van UNI  . UNI is een project gestart door een echtpaar dat na de bomaanslagen op 11 september iets anders met hun leven wilde gaan doen. Ze wilden iets gaan doen dat een verschil zou kunnen maken, en iets dat met leren en lezen te maken had. En ze bedachten het project UNI. Er is al door meer mensen over UNI geschreven, onder andere door mijn collega Ton de Kruyff.

Nog even in het kort dan waar UNI voor staat. Een soort pop-up bibliotheek, met snel in elkaar te zetten boekenkasten. Die worden ergens in de publieke ruimte neergezet.

De boeken die in de kast staan zijn om ter plekke te lezen, niet om te lenen. De initiatiefnemers willen dat lezen in het straatbeeld een normaal iets is. Ze vinden dat leren en lezen op straat te zien zou moeten zijn. Ze hechten aan het fysieke boek, er zijn dan ook geen tablets of iPads in het UNI project. Er gaat een ander soort gevoel uit van het lezen van een fysiek boek dan van een e-reader, een tablet of een pc. Los van het feit dat het project dan ook met electriciteit zou moeten worden uitgerust, wat het één en ander weer wat ingewikkelder zou maken.

Rond de boekenkast zetten ze een aantal bankjes neer. Zodat je je uitgenodigd voelt om te gaan zitten lezen. Er zijn vrijwilligers die voorleesactiviteiten of lesactiviteiten organiseren. Afhankelijk van wie zich voor die dag aanmeldt als vrijwilliger kan er voorgelezen worden, een natuurkunde les gegeven worden voor jonge kinderen, een tekenklas of iets anders. Het moet om de kwaliteit en de beleving gaan. Omdat het in de openlucht wordt neergezet is het natuurlijk weersafhankelijk. Met regen of brandende zon is het project (en de boeken) kwetsbaar. Daar hebben ze iets op gevonden. Voor regen hebben ze een soort grote capuchon om over de boekenkast te werpen. Bij zon hebben ze onder andere partytenten om de bezoekers onder te laten zitten, in de schaduw. Het gaat dan om het gemak van de lezers.

We werden allemaal zeer enthousiast van dit project. En wilden eigenlijk gelijk dat het geimporteerd zou worden. Of dat er zomaar van gaat komen, dat is nog de vraag. De boekenkasten zijn speciaal ontworpen en het is blijkbaar preciziewerk om de kasten te maken. Er zijn wel een aantal kasten naar buiten New York geëxporteerd, naar Seattle en naar Kazachstan. Maar dat vond de initiatiefnemer eigenlijk niet helemaal de bedoeling, om als een soort meubelleverancier te gaan fungeren. Hij denkt er over om van het ontwerp een soort open source project te maken.
Verder is het project is met vrijwilligers opgezet, en met alleen maar fondsen en particuliere schenkers. Zou dit dan toch kunnen onder de vleugels van een nederlandse bibliotheek? Of zijn wij te geinstitutionaliseerd? Daar hadden we toch zo nog even wat discussie in de groep.

Toch even wat gedachten hoe je dit in ons kikkerlandje kunt toepassen:
antikraak in leegstaande kantoorpanden in wijken waar de bibliotheek is verdwenen, of nooit is geweest;
op zomerse dagen op het strand, bij de recreatieplassen, op braderieen, jaarmarkten;

op (pop)festivals;
in wijken waar veel kinderen wonen die niet op vakantie kunnen;
in wijken waar veel ouderen wonen die te ver van een wijkbibliotheek af wonen.... en er is vast nog veel meer mogelijk.

En misschien moet je als bibliotheek tegen een klein groepje enthousiaste medewerkers zeggen: dit is de kast, dit is de vulling, je krijgt zoveel uur, je krijgt dit (minimale) budget. Go and have fun. Ga het regelen, ga jezelf verkopen, ga de boer op, het is een project dat je zo groot kunt maken als je zelf wilt, door vrijwilligers ze zoeken en te vinden, door extra fondsen te werven, door via crowdfunding geld op te halen.

Wat ik erg mooi vond om te horen van de initiatiefnemer is dat hij zo makkelijk weet te vertellen hoe belangrijk het is om te kunnen lezen, en hoe je dat moet laten zien in de openbare ruimte. Leren en lezen, en het plezier dat je daar aan kunt beleven.