Een (on)zekere toekomst

De afgelopen tijd hoor ik om mij heen heel veel berichten over bezuinigingen, sluitende bibliotheken, ontslagen. Ook wij in Kennemerwaard zijn geconfronteerd met bezuinigingen en er komen er nog meer aan. Vooralsnog hebben wij gelukkig nog geen vestigingen hoeven te sluiten.

Ik maak me wel zorgen. Zo las ik in het NRC deze week het bericht over sluitende bibliotheken in Waterland. En hoor ik van West-Friesland ook alarmerende berichten over sluiting van vestigingen, Hollands Kroon waar het zelfde dreigt. Wat ik iedere keer hoor als er een ambtenaar of een wethouder aan het woord komt is dat de bibliotheek niet meer van deze tijd is, dat alles digitaal kan, of dat er met onbemenste uren prima in de uitleenfunctie kan worden voorzien. De bibliotheek wordt als een dubbeltje plat geslagen, en we worden neergezet als iets dat uit de tijd is.

Terwijl: 15% van de bevolking laaggeletterd is
25% van de leerlingen met 2 jaar leesachterstand van de basissschool komt
jongeren moeite hebben met het vinden van de juiste informatie en het beoordelen van informatie op juistheid
ouderen baat hebben bij het stimuleren van de geest door bijvoorbeeld boeken te lezen, of in lees- of discussiegroepen te gaan; en zich zo ook nog eens minder eenzaam voelen.

www.piazzadelarte.be

Nu ken ik de situatie van mijn collega bibliotheken niet in de finesses. Ik heb een aantal voorbeelden gezien waarin steeds meer aan de openingstijden werd geknabbeld, aan extra activiteiten, cursussen en lezingen, aan ondersteuning voor het onderwijs. Alles wat juist niet uitlening was is weggesneden. Vaak omdat de gemeente zei dat ze er niet meer voor wilden betalen, of dat ze het geen taak van de bibliotheek vonden. En nu volgt daarop in enkele gevallen de rederening van gemeenten dat lezen voor je plezier is, dat het een hobby is en dat je dat als gemeente voor volwassenen niet hoeft te subsidieren. Omdat dit ook is wat is overgebleven na al eerdere bezuinigingsacties. Alleen de uitleenfunctie staat nog overeind.

Ook in Kennemerwaard worden wij met enige regelmaat geconfronteerd met dezelfde denkbeelden als in de tweede en vierde alinea hierboven genoemd. In de discussie met wethouders en ambtenaren hameren wij telkens op de reden waarom mensen naar de bibliotheek komen. Onze onvolprezen behoeftepiramide. Dat de reden waarom bibliotheken ooit zijn opgericht is mensen de mogelijkheid te geven zichzelf te ontwikkelen. En dat die reden nog steeds overeind staat. Omdat de maatschappij ontwikkelde mensen nodig heeft, zelfredzame mensen.  Mensen moeten kunnen lezen om volwaardig mee te kunnen doen in de maatschappij, en mensen moeten in staat zijn om hun eigen mening te vormen door informatie te vinden en te beoordelen op juistheid. Die kunnen dat niet vanzelf, daar moet je ze bij helpen. In samenwerking met die mensen, met het onderwijs, met welzijnsinstellingen, met de gemeente.

Tot nu toe blijkt telkens in discussies met wethouders, met ambtenaren, met raadsleden dat we met succes kunnen verdedigen waarom de bibliotheek zo belangrijk is. Dat we best bereid zijn om te kijken naar slimme oplossingen, maar dan juist vanuit welke taak de gemeente vindt dat de bibliotheek zou moeten vervullen in de samenleving. En dan blijkt dat de onderste laag van de behoeftepiramide, om mensen zelfredzaam te maken door elke gemeente als een wezenlijke taak wordt gezien. En het grappige is dan, dat je het om kunt draaien. Want dan is de uitlening niet meer leidend, maar juist ondersteunend geworden. Dan is het hebben van een goed netwerk van bibliotheekvoorzieningen in de gemeente van groot belang. Dan hoeft dat niet persé een eigen vestiging te zijn, maar gaat het er wel om hoe je de kwetsbare groepen het best kunt bereiken. Dan reik je als bibliotheek buiten je muren, en ga je samen met de gemeente op zoek naar hoe je het best je gezamenlijk doel kunt bereiken. En zet je in op ondersteuning van onderwijs, het maken van cursussen om mensen wegwijs te maken op internet en in sociale media, organiseer je spreekuren van advocaten, notarissen, patientenverenigingen etc. Dan zijn juist ineens de 'extra's' de basis geworden. Dan gaan daar uren van medewerkers in zitten.

We hebben het pleit zeker nog niet beslecht, maar we zijn op de goede weg. Ik heb vertrouwen in een zekere toekomst!