Over de zoektocht naar onze rol in het maatschappelijk debat: of hoever strekt onze neutraliteit

Jaarlijks organiseert bibliotheek Kennemerwaard zo'n kleine 1000 lezingen, debatten, informatieavonden etc. Meestal levert dat weinig sterk positieve of negatieve reacties op. De afgelopen twee maanden is bibliotheek Kennemerwaard een aantal keren 'geroosterd' op social media. Eerst naar aanleiding van een lezing door Extinction Rebellion in onze bibliotheek in Castricum. Er werd schande van gesproken dat met publiek geld een groep als Extinction Rebellion een podium werd geboden. Een groep waarvan zelfs sommige criticasters beweerden dat ze op de lijst van extremistische en terroristische organisaties staan van de Britse politie. Dat dit overigens onjuist en onterecht is, zoals bericht door oa The Guardian, werd alleen door Extinction Rebellion in de discussies benoemd. Sommige reacties op social media suggereerden dat de bibliotheek dan maar gekort moest worden op haar subsidies.

Pixabay

We hebben als bibliotheek gereageerd op social media en ikzelf in een brief aan de fractievoorzitters van de politieke partijen in Castricum, dat het organiseren van lezingen en debatten over maatschappelijke vraagstukken een taak is die in de Bibliotheekwet bij de bibliotheek hoort. Dat we de lezing oa in het kader van het thema van de Boekenweek "Rebellen en Dwarsdenkers" hadden georganiseerd. Dat we ook graag de andere kant van het spectrum aan het woord wilden laten, zoals bv. LTO of Farmers Defence Force. Van dat laatste is het overigens (nog) niet gekomen, corona heeft daar een stokje voor gestoken.

Bij het organiseren van lezingen kijken we, naast wat er actueel en relevant is aan maatschappelijke onderwerpen ook goed naar de bevolkingsgroepen in ons werkgebied. In Bergen en Castricum wonen relatief veel mensen met een alternatieve kijk op het leven, op de maatschappij en de wereld. Om die groep te bedienen organiseren we de zogenaamde 'spirituele lezingen', met onderwerpen die passen bij de belangstelling onder die groep inwoners. Dat deden we altijd samen met een inwoner uit ons werkgebied, die ons adviseerde welke spreker en welk onderwerp. Er was een goede vertrouwensband ontstaan tussen onze medewerker en de adviseur. De lezingen konden rekenen op een vast publiek dat de onderwerpen zeer waardeerden. 

Onze adviseur hield er mee op, maar raadde ons een andere persoon aan. Daar is onze medewerker mee in zee gegaan. En toen ging het mis. Er werd een lezing georganiseerd over 5G en kabouters. Op verschillende plekken in onze organisatie zijn geen alarmbellen gaan rinkelen, in ieder geval was er niemand die een kritische vraag stelde of we wel zo'n onderwerp als bibliotheek wilden aankaarten. En als we dat al wilden doen, of dan een lezing, wat behoorlijk éénrichtingsverkeer is, de juiste vorm is. Pas toen er veel rumoer op social media ontstond waren er collega's die zeiden dat ze het wel gezien hadden, maar niets hadden gezegd tegen de collega of tegen de leidingggevende of tegen mij.

Een geluk bij een ongeluk was dat we de lezing moesten afgelasten in verband met corona. Maar op social media werden we opnieuw geroosterd, dat we een podium boden aan dit soort nepnieuws was volstrekt idioot. En ja, hier moet ik het mee eens zijn. We hadden eerder intern besproken dat we vaker met elkaar, als medewerkers van de bibliotheek, met elkaar moeten bediscussiëren welke waarden en normen wij hoog houden. Vrijheid van meningsuiting en vrijheid van informatiegaring. Maar ook kritisch burgerschap en informatievaardigheden bijbrengen aan mensen. We willen als bibliotheek bijdragen aan het tegen gaan van nepnieuws.

Op onderwerpen waar veel debat en discussie over gaande is, is het belangrijk dat wij als bibliotheek goed nadenken over de vorm waarin we informatieoverdracht willen gieten. Een lezing is zenden van je boodschap, in een debat kun je voor- en tegenstanders aan het woord laten. En welke onderwerpen wil je ver van blijven, welke vind je juist wel heel relevant? We willen als bibliotheek Kennemerwaard bijdragen aan het publieke debat, en we willen bijdragen aan kritisch burgerschap. Hoe we dat doen is onderwerp van gesprek, intern en zoals de discussies op social media aantonen ook extern. 

Baal ik ervan dat deze lezing over 5G en kabouters bij ons georganiseerd werd? Ja en nee. Ja, omdat ik er van geschrokken ben dat er te weinig kritisch is gekeken naar de inhoud van de lezing en of dat het past binnen onze normen en waarden. Nee, omdat het ons helpt om scherper te worden in hoe we onze rol binnen de democratie kunnen vorm geven. Die discussie intern vind ik essentieel om te voeren, zodat iedereen binnen bibliotheek Kennemerwaard weet waar we voor staan, en dat ook kan toepassen in zijn/haar dagelijkse werk.