Griekse les: waar een arm land rijk in kan zijn

10 mei was ik bij de EBLIDA/NAPLE conferentie in Den Haag. Jammer dat er niet zoveel collega's uit Nederland waren. Er werd namelijk een inspirerend verhaal gehouden door Dimitris Protopsaltou.

impressie van  nieuwbouw Nationale Bibliotheek Griekenland

Griekenland, ik moet zeggen niet het land dat ik als eerste zou noemen om eens op bezoek te gaan voor inspiratie. Dat blijkt een verkeerd vooroordeel. Dimitri vertelt het verhaal van Veriapublic Library,  Zij ontvingen een subsidie voor lokaal bibliotheekwerk van de Bill and Melinda Gates Foundation. De ervaring die deze kleine bibliotheek voor ca. 20.000 inwoners heeft opgedaan in vernieuwing wordt gebruikt voor de nieuwbouwplannen voor de nationale bibliotheek en openbare bibliotheek van Griekenland. Het gaat om een investering van €600 miljoen. Natuurlijk is er veel discussie over deze investering omdat over het algemeen bibliotheken niet gewaardeerd worden en niet gebruikt in Griekenland. Het gemiddelde gebruikerspercentage onder de Griekse bevolking ligt rond de 10%!!!

Behalve in Veria waar meer dan 50% van de bevolking gebruik maakt van bibliotheek. Dat was niet zo voordat ze besloten dat het anders moest. En voordat ze de prijs van Bill en Melinda wonnen. Men besloot midden in de crisis dat de bibliotheek juist dan iets voor burgers kan betekenen. Men ging in gesprek met de bewoners van Veria. Waar hadden zij behoefte aan, wat wilden ze leren, hoe kon de bibliotheek hen helpen de crisis het hoofd te bieden. Door goed naar de burgers te luisteren, met de financiële injectie van de Gates Foundation ligt het gebruikspercentage van de bibliotheek in Veria nu boven de 50%!

Kan het voorbeeld van een  kleine bibliotheek dienen als best practice for andere bibliotheken en als voorbeeld waaraan de nationale bibliotheek zou moeten voldoen. Die vraag stelde men zichzelf in Griekenland. Met behulp van de Stavros Niarchos Foundation, die de financier is van de nieuwe nationale bibliotheek (samen met het operahuis) van Griekenland werd er een onderzoek gestart. Dat onderzoek beoogt uit te vinden welke diensten belangrijk zijn lokaal en hoe de bibliotheek die zou moeten aanbieden. Het voorbeeld van Veria werd in vier andere bibliotheken uitgeprobeerd, Kilkis, Serres, Kalamaria, Thessaloniki.  Het idee daarachter is dat je niet gelijk groots moet uitpakken, maar proef moet draaien om te testen en draagvlak te creëren. En innovaties moeten ook lokaal doorleefd en doorvoeld worden. Achter dat denkbeeld kan ik mij van harte schalen. "Uitrollen" van ideeën werkt naar mijn idee niet, uitrollen is voor tapijtleggers zegt één van mijn collega's dan ;-)

In de pilots ligt de focus op creativiteit. En op leiderschap. Wat ik verrassend vond om te horen is dat het eerste geen enkel probleem was. Iedere Griekse bibliothecaris vindt het leuk om met creativiteit op zoek te gaan naar nieuwe manieren. Het leiderschapsprogramma lag heel wat lastiger. Niemand wilde de leiding in verband met de verantwoordelijkheid voor de crisis. Leiders worden in Griekenland blijkbaar gezien als de verantwoordelijken voor de crisis. Of dit oordeel dan ook zomaar op leidende bibliothecarissen los gelaten moet worden waag ik te betwijfelen, daarvoor ken ik de Griekse situatie en cultuur onvoldoende. In ieder geval bleek tijdens het traject dat er wel behoefte was aan leiderschap, maar dan van het dienende soort. Als leider op zoek gaan naar wat jouw gemeenschap wil, en dan zorgen dat je samen met je team van bibliothecarissen en je gemeenschap het voor elkaar gaat krijgen.

zomerlezen in Veria Public Library

Inmiddels draaien er in heel Griekenland diverse pilots. Ik doe een greep uit wat er ontwikkeld is: een zomerleesprogramma, zeer succesvol na de eerste weerstand te hebben overwonnen waarom je zou willen lezen terwijl je op het strand kan liggen ;-). Inrichting van 10 medialabs, Niet technologisch onderlegd personeel, weerstand onder bibliothecarissen. Toch doorgevoerd, veel meer jongeren in de bibliotheek die ook samen met het personeel optrekken in de programmering. Samenwerking gezocht met CERN om wetenschap toegankelijk te maken. Belangrijk voor Griekse jeugd om geïnspireerd te worden. Door crisis dreigt een braindrain, en zo geven ze jongeren een blik op de toekomst. 

Het programma wordt uitgebreid naar de Balkan, INELI netwerk van bibliotheken wordt uitgebouwd om de regio sterker maken. 

En de investering in Nationale bibliotheek in Griekenland gaat door! Door het succes van de programma's en opzet van Veria is men overtuigd geraakt van het nut van de bibliotheek. Tijdens de crisis moet je juist investeren in educatie en cultuur. Werkbezoek voor wethouders, ministers, beleidsambtenaren, bibliotheekdirecteuren naar Griekenland?