maandag 9 mei 2011

De calculerende burger en overheid

Het is zo'n dag waarop ik weinig afspraken heb, en heel veel te doen. Het wil maar niet tot effectief werken komen... te veel aan mijn kop. Dan lees ik de blog van Mark Deckers, over iedereen overal kunnen lenen in Nederland met zijn/haar bibliotheekpas. Ik word er erg blij van. Morgen doen!

Calculerende burger
Dan denk ik aan de discussies die ik de afgelopen tijd heb gevoerd met wethouders en raadsleden. Over tariefsverhogingen, over dienstverleningsniveau's, over onze visie op het bibliotheekwerk in ons werkgebied. En over calculerende burgers. Er zijn klanten die in een buurgemeente lid worden omdat daar het tarief net iets lager ligt. En dan komen ze vervolgens bij ons lenen.
Wij hanteren een, vinden wij, reeel tariefstelsel. We hebben in ons werkgebied 9 vestigingen, waaronder 4 stevige, grote vestigingen met ruime openingstijden en uitgebreide collecties, goed opgeleid personeel en goede faciliteiten. De kleinere vestigingen zijn we aan het omvormen tot doelgroepenbibliotheken. Daar kun je wel alles laten komen wat je nodig hebt, kostenloos aanvragen binnen het werkgebied. Vanuit de visie dat je 'vlaggenschepen' hebt, die alles moeten bieden, en 'parlevinkers' die specifiek aanbod hebben voor de wijk of het dorp.

Van alles een beetje doen en overal net niks bieden, dat werkt niet naar mijn idee. Net als de AH varieren in je aanbod, relateren aan je 'markt'. Klanten willen het allemaal liefst dichtbij hebben, maar snappen ook wel dat je soms voor je delicatessen net even een extra stukje moet rijden. De calculerende burger.

De calculerende overheid
Dat werkt twee kanten op. In de overleggen over de bezuinigingen hoor ik soms geluiden voorbij komen dat een gemeente er over denkt om het bibliotheekwerk op de lange termijn helemaal af te schaffen. Want de buurgemeente heeft toch een goede bibliotheek? En als u, mevrouw de bibliotheekdirecteur, nou zorgt dat die ook bij u aansluit, kunnen wij onze vestiging wel sluiten. Van zo'n calculerende overheid word ik niet blij.
Als het vanuit een visie gebeurt dan ben ik er benieuwd naar wat die is. Mijn beeld is dat er naar kostenposten wordt gekeken, en niet wat het een dorp of kern kost om de bibliotheek te verliezen. Als je zegt dat je als (kleine) gemeente niet alles overeind kunt houden zul je natuurlijk keuzes moeten maken. Daarin wordt te weinig naar maatschappelijke effecten gekeken op de korte en lange termijn. En dan verrast mij dus een gemeente die met droge ogen zegt dat iedereen maar naar het dorp verder op moet, naar de bibliotheek in de volgende gemeente? En dat jij daar als gemeente dan zelf niets aan bij draagt? Dat lijkt me ook niet zo goed voor de intergemeentelijke verhoudingen ;-)

Ik zit stilletjes wel eens te denken: zou er niet een revival komen van de bibliotheek. Nu blijkt dat er op verschillende scholen onvoldoende wordt gescoord op leesvaardigheid, en bibliotheken daar een prachtige rol in hebben in het bijbrengen van leesplezier... zouden we dan straks niet acties krijgen net als een half uur per dag bewegen is gezond, een half uur per dag lezen is goed voor je ontwikkeling/creativiteit/carrierekansen?
Dan kijkt de calculerende burger en calculerende overheid op een heel andere manier naar de bibliotheek en zijn ze reuze blij met een bibliotheek om de hoek.

5 opmerkingen:

  1. Met jou hoop ik op een revival van de bibliotheek. We hoeven onszelf niet te overtuigen van het nut van het bibliotheekwerk.
    Geloven in een revival doe ik echter niet. Ten eerste omdat ontwikkelingen zelden weer teruggaan naar hoe het eerder was en ten tweede omdat het beeld van oud en vertrouwd tegen ons begint te werken. Het lukt de bibliotheek (nog) onvoldoende om het beeld op te wekken dat zij noodzakelijk is in deze tijd waarin 'alles toch al digitaal beschikbaar is'. Steeds vaker lees ik dat gemeenten aangeven dat de bibliotheek terug moet gaan naar gewoon boeken uitlenen en verder geen gedoe. Het zou zomaar kunnen zijn dat ons succes als 'uitleenfabriek' zo vast aan ons gebakken zit in de ogen van gemeenten en publiek, dat nieuwe wegen en diensten niet of nauwelijks een kans van slagen hebben.
    Nogmaals, ik hoop dat dit geen waarheid wordt, want we doen het eigenlijk helemaal niet slecht, maar tegen brede maatschappelijke ontwikkelingen is weinig kruid gewassen.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. @Bas het lastigste vind ik dat we in een tijd leven dat alles 'plat' wordt gemaakt. Scoringsretoriek en niet naar elkaar luisteren. Want 'ons' verhaal heeft iets meer tijd nodig. Als je op scholen bent, als je met wethouders of raadsleden spreekt en je krijgt echt de ruimte om de inhoud te bespreken dan krijg je de boodschap vaak wel over het voetlicht. Het gaat om het combineren van cijfers en verhalen. Dus raadsleden uitnodigen bij een voorleesactiviteit voor peuters, of bij een rapworkshop voor jongeren. En dan uitleggen waarom de bibliotheek dat doet, hoeveel kinderen er met een taalachterstand van school komen, hoeveel kinderen er op het VO en VMBO zitten die onvoldoende kunnen lezen om mee te kunnen doen in onze kennismaatschappij.
    En het verhaal over de olieramp in de Golf van Mexico. Dat de eerste 10 hits op Google gekocht waren door BP, dat er dus gemanipuleerd wordt met informatie en dat veel mensen en kinderen en scholieren dat niet weten. En dat wij ze daar in kunnen helpen.
    Dat kost tijd om zo'n boodschap over te brengen, en je moet zelf op pad. Lobbystrategie bedenken, welke boodschap ga ik waar over brengen. En iedereen in je team mobiliseren. We zijn onze eigen marketeers! (oef, sorry, stokpaardje ging er met mij vandoor ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  3. @Erna, bedankt voor je uitgebreide reactie. Hoef je natuurlijk helemaal geen sorry voor te zeggen, want er blijkt alleen maar uit dat je je vak serieus neemt, en terecht.
    Ik geloof ook dat jouw geschetste aanpak dé manier is om de beleidsmakers en beslissers erbij te betrekken, waardoor samen optrekken meer kans krijgt.
    Helaas lijkt die kans voor onze bibliotheek in Harderwijk (de grootste van de vijf vestigingen) verkeken. Het college stelt voor om de subsidie voor de bibliotheek met 75% (!) te korten.
    Subsidie nu: € 940.000,-; straks € 240.000,- .
    We zitten even met onze handen in het haar, dat snap je. Als de raad volgende maand akkoord gaat, staan we in Harderwijk vrijwel met lege handen.
    Deze boodschap kregen we pas gisteren te horen, terwijl er in voorgaande gesprekken alleen gesproken was over 10 tot 20% korten. Natuurlijk gaan we actie voeren en alle fracties benaderen, maar er is een heel brede coalitie, dus de kansen zijn niet erg groot om nog wat te kunnen wijzigen.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. @Bas: dat is echt afschuwelijk! Mijn eerste reactie is: stoppen! Zeggen dat je met zo weinig middelen niet meer iets overeind kunt houden dat recht doet aan de kerntaak van de bibliotheek en dat is niet uitlenen. Mijn tweede reactie is: heel veel sterkte en wijsheid, mobiliseer je leners, de scholen en kijk of je een BH-er (Bekende Harderwijker) zo ver kunt krijgen dat hij/zij voor jou op de bres wil springen. En zoek iemand die met jullie mee wil denken om creatieve acties te bedenken. Derde reactie: nogmaals veel sterkte en wijsheid. Ik zal voor jullie duimen en mocht jij of je directeur (is dat Jan H?) willen sparren bel gerust.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. @Erna, bedankt voor je bemoedigende woorden en je aanbod om van gedachten te wisselen. Jan Hoogenberg is inderdaad mijn baas en we zullen in de komende weken alles in het werk stellen om de raad en het college tot andere gedachten te brengen.
    Als we de huisvestingskosten er af trekken zou er straks slechts 1 euro per inwoner subsidie overblijven. En toch zegt de wethouder met droge ogen dat dit voldoende zou moeten zijn om bibliotheek in stand te houden. Wij beschikken best wel over wat creativiteit, maar om deze klus te klaren moeten we wel héél creatief zijn.
    Je leest of hoort nog wel, wellicht via Jan, hoe deze aanslag op ons werk afloopt.

    BeantwoordenVerwijderen