Voetbalclub en bibliotheek een logische combinatie?

Dat voetbalclubs en bibliotheken een prima combinatie vormen weten we al sinds ze in Groningen de start hebben gemaakt met Scoor een boek! wat nu al door een flink aantal bibliotheken met andere voetbalclubs is opgepakt. Ook bij Kennemerwaard hebben wij een samenwerking met AZ. Eerst begonnen met inzet van spelers of de trainer als voorlezers tijdens de Nationale Voorleesdagen. Na een aantal jaren volhouden en met de inzet van wethouder Elly Konijn en destijds trainer John van der Brom kregen we ook voet aan de grond om met Scoor een boek! aan de slag te gaan.

Sinds 2018 zijn we ook met AZ als partner aan de slag rondom e-sporten en dan meer specifiek rondom gamen. We hebben eerst een pilot uitgevoerd en daarna zijn we met subsidie van de gemeente Heerhugowaard aan de slag gegaan bij 19 basisscholen in deze gemeente. Vandaag mochten we voor de wethouder Onderwijs en Jeugdzorg van de gemeente Alkmaar, diezelfde Elly Konijn en twee van haar ambtenaren ons project Level Up! presenteren.

 

Twee medewerkers van de marketingafdeling van AZ en onze eigen fondsenwerver hielden een vlammend betoog. AZ vertelde dat ze maatschappelijk betrokken bezig willen zijn en dat ze met dit project kinderen op een bewuste en gezonde manier willen leren omgaan met gamen. Voor de bibliotheek geldt dat dit project aansluit bij onze doelstelling om kinderen 21ste eeuwse vaardigheden aan te leren. Een directeur van 3 basisscholen sloot aan om te vertellen hoe graag hij dit programma zou willen toepassen op zijn scholen. Level Up! heeft in de korte tijd dat het draait zelfs al de attentie getrokken van de cybercrime afdeling van de regionale politie. De politie levert een bijdrage aan het project door in één van de modules informatie te geven over de duistere kant van gamen. Dat kun je een kwaliteitskeurmerk noemen zou ik zeggen als de politie zo wegloopt met je project.

Level Up! verloopt in drie fasen. Fase 1 is een introductie voor leerkrachten en ouders om hen bewust te laten worden wat gamen is en bij hen ook meer begrip en betrokkenheid op te wekken. Veel ouders staan wel langs de lijn als hun kind aan het sporten is maar spelen nooit een game met hun kind. Dan weet je als ouder ook niet wat het is en is het ook lastiger om met je kind een gesprek aan te gaan over gamen.

In fase 2 zitten vijf lessen voor de leerlingen. Daarin komen ze meer te weten over veilig gamen, over hoe je het leuk kunt houden en met welke gevaren je te maken kunt krijgen. Ze krijgen allerlei opdrachten die ze dan uit moeten zoeken. In fase 3 zit een challenge, het is tenslotte wel een soort game ;-) waarbij de beste klassen een bezoek aan AZ kunnen winnen. De winnende school of klas komt dan voor een slotactiviteit naar het stadion waar ze kennis maken met de e-sporter van AZ en ze digitale en sportieve activiteiten uitvoeren.

Hoe effectief het lesprogramma is wordt door AZ en de bibliotheek gemonitord door na afloop een vragenlijst aan ouders, leerkrachten en leerlingen mee te geven waarin hun ervaringen worden bevraagd. Dat de gemiddelde score een 8,9 is qua tevredenheid stemt tot grote tevredenheid. Met zo'n score kan de wethouder vast onze subsidieaanvraag voor dit project niet weigeren ;-) 

Voetbalclub en bibliotheek samen? Een gouden combinatie zou ik zeggen!

Het zijn de kleine dingen die het doen...

 Af en toe hoor je een bericht dat een boek decennia later ingeleverd wordt bij de bibliotheek. Laatst een mooi voorbeeld van onze collega's van bibliotheek Gelderland Zuid. "Terug naar Oegstgeest" van Jan Wolkers werd maar liefst 39 jaar later ingeleverd. Ik weet zeker dat iedere bibliotheek wel dit soort voorbeelden kent van boeken die op wonderbaarlijke wijze terugkeren.

Wij hadden deze week ook zo'n verhaal, met nog een bijzonder staartje. We kregen via de post een boek terug met daarop een geeltje van medewerkers van het Haaglanden Medisch Centrum. Boek gevonden in het Haaglanden Medisch Centrum.

Onze medewerkers waren blij verrast. "Er is nog hoop" zei één van de collega's. Ze hebben vervolgens op facebook gezocht of er een pagina was van het Haaglanden Medisch Centrum. Daar hebben ze een berichtje via Messenger achtergelaten, dat ze het heel bijzonder vonden dat het boek terug gestuurd was. Ze konden zich namelijk heel goed voorstellen dat het personeel wat anders aan het hoofd had in coronatijd. Daarna wensten ze hen heel veel sterkte toe. 

                                                          

Dat werd weer heel erg gewaardeerd door de medewerkers van het Haaglanden Medisch Centrum zoals bleek uit hun bericht: 

Beste hardwerkende mensen van HMC”

De eerste zin van dit lieve berichtje in onze Facebook Messenger. Het komt van de bibliotheek Alkmaar. Wij werden er door geraakt. Onze zorgtoppers dachten we toch wel trots. Een klein gebaar maar de waardering is groot in deze coronatijd. We delen dit graag met jullie ❤️

#samenhoudenwevol

Een klein gebaar van de mensen van het HMC, beantwoord met een klein gebaar van onze medewerkers, grootse waardering over en weer!

Groots in het kleine, of nou ja klein?

Vandaag had ik een gesprek met Anna en Hilde, twee van onze medewerkers in het programma Participatie en Zelfredzaamheid. Ik werd er erg blij van, hun bevlogenheid en betrokkenheid. Zij vertelden over een actie die zij op het verzoek van WNK (onze sociale werkplaats) tijdens Stoptober hebben uitgevoerd. WNK had de bibliotheek gevraagd of zij iets konden betekenen in het motiveren van hun medewerkers, om mee te doen met Stoptober. 

Onze medewerkers kijken bij een vraag altijd of het past binnen de doelstelling van het programma in dit geval Participatie en Zelfredzaamheid. Daar staat onder andere in dat activiteiten in co-creatie en vanuit de behoefte worden opgezet. Hoe doe je dat dan met mensen die een beperking hebben tot de arbeidsmarkt en die vaak een bewindvoerder of familielid hebben die voor hen financieel en medisch gemachtigd zijn. Mensen die vaak door de samenleving het gevoel krijgen dat ze niet volwaardig zijn, niet serieus genomen worden.

Wat onze medewerkers deden was in kleine groepjes gesprekken organiseren, nadat de taalambassadeur ze had 'geronseld' om mee te doen. Ze kwamen allemaal met meer of minder terughoudendheid binnen. Onze medewerkers vroegen de groep van 15 telkens  "Waarom zou jij willen stoppen met roken?" "Wat zou het voor jou betekenen?" Niet in de zendstand, niet vertellen dat roken slecht voor je is, gewoon het gesprek aan gaan. 

Ze hanteerden ook het praten aan de hand van stellingen, waarop de deelnemers aan Stoptober met een rode of groene kaart aan moesten geven wat ze er van vonden. Zoals Anna zei: "deze mensen wordt zelden gevraagd wat ze ergens van vinden, om stelling te nemen". Dat vonden ze dan ook moeilijk, maar ze deden het wel. En ze vinden heus wel iets, en ze kunnen het vaak ook goed vertellen, vertelden Anna en Hilde.

Resultaat was dat van de 15 mensen er 1 echt gestopt is, en de andere 14 zijn veel minder gaan roken. Bij de stafmedewerkers van WNK is er ook een verandering ingezet. Ze zitten vaak in de modus dat zij vanuit hun vak weten wat goed voor de medewerkers is en zo ook handelen. Nu hebben ze gezien dat door open het gesprek aan te gaan, de medewerkers te kennen en erkennen er openingen komen voor gedragsveranderingen die anders niet makkelijk zouden "landen". Het idee is om met Dry January nog eens eenzelfde soort gesprekken op te zetten.

Onze medewerkers hebben bij het WNK ook gesprekken gevoerd over de donorregistratie. Met de wetgeving wordt iedereen ingeschreven als donor, ook deze mensen. Zwart wit gezegd beschikt de overheid over de organen van deze mensen, zonder dat zij in staat worden gesteld daar iets van te vinden. Het is afhankelijk van hun bewindvoerder of deze met hen het gesprek hierover voert of het gewoon voor hen bepaalt. Onze medewerkers gaan het gesprek aan. "Wat vind je?", met als insteek dat het niet uit maakt wat je vindt, elke mening is goed, je mening doet er toe. 

Wat onze mensen bereiken is dat de medewerkers een gevoel van trots en eigenwaarde ervaren in het gesprek dat ze voerden over stoppen met roken en over het donorregister. Dat zij leren hun motivatie om iets wel of niet te doen te verwoorden. Dat ze daarin serieus genomen worden door onze medewerkers en door de professionals van WNK. Het lijkt iets kleins, zo'n activiteit, maar wat een groots effect!

Luisteren naar de vraag

 

Het klinkt heel eenvoudig en logisch dat je bij het opzetten van nieuwe dienstverlening luistert naar de vraag die er bij een bepaalde groep inwoners van je werkgebied leeft. Toch is dat in de praktijk best lastig, zeker als het gaat om een groep inwoners die hun vraag niet goed onder woorden kan brengen. In ons werkgebied hebben we een groep inwoners die nadat ze een inburgeringscursus hebben gedaan deze niet hebben gehaald en inburgeraars die bezig zijn met een inburgeringscursus en waarvan nu al verwacht wordt dat zij deze waarschijnlijk niet zullen gaan halen. De eerste groep heeft een vrijstelling gekregen voor het behalen van het inburgeringscertificaat, maar zijn wel gewoon inwoner van Nederland met een verblijfsstatus. De tweede hoopt daarop.

Als bibliotheek Kennemerwaard zijn we betrokken bij een pilot met een aantal maatschappelijke organisaties waaronder Vluchtelingenwerk Nederland, de werkorganisatie van de gemeenten Bergen, Uitgeest, Castricum en Heiloo, HalteWerk (arbeidsbureau) en WNK (re-integratie trajecten en sociale werkplaats) en de organisaties waar de tweede groep nu een inburgeringscursus volgt. We gaan samen kijken hoe we deze mensen kunnen helpen om taalvaardiger te worden én meer zelfredzaam. Want ook al zou het deze mensen niet lukken om de inburgeringscursus te halen en voor degenen die het niet gelukt is en een vrijstelling hebben gekregen, we willen als samenleving wel heel graag dat deze medelanders zich wel kunnen redden in onze maatschappij.

Het is een groep die door hun gebrekkige kennis van de taal ook een gebrekkige kennis van onze samenleving heeft. Het is een groep die zich misschien niet eens altijd bewust is van hun vraag of behoefte aan een netwerk en aan zelfredzaamheid. De meeste mensen vinden het fijn om (een bepaalde mate van) zelfredzaam te zijn. Daar gaan we dus in de pilot naar op zoek. Kleinschalig, maatwerk, persoonlijke begeleiding.  We gaan kijken welke mogelijkheden er zijn om iemand taalvaardiger te maken en ook welke mogelijkheden er zijn om iemand aan werk te helpen. Als dat laatste niet lukt of kan wat voor andere activiteiten iemand kan verrichten. Het hebben van werk of vrijwilligerswerk geeft veel kansen om in onze samenleving te participeren, een sociaal netwerk op te bouwen en zelfredzamer te worden. Luisteren naar de vraag en de behoefte van de inburgeraar en daarop inspelen. Een mooi samenwerkingsproject waarin alle partijen hun expertise inbrengen, de puzzel leggen zogezegd en kijken naar de behoefte van een nieuwe landgenoot. Zo dragen we een stukje bij aan een inclusieve samenleving.

Hoe houden we onze leden vast in de coronatijd?

Sinds 16 maart zijn al onze vestigingen gesloten voor het publiek. Sindsdien hebben we, net als veel collega bibliotheken onze online-diensten in de etalage gezet, zoals ze onlinebibliotheek, de luisterboeken en Thuisbieb. Daarnaast hebben we een keur aan andere diensten ontwikkeld, zoals een poëzielijn, tips en trucs voor ouders en leerkrachten om kinderen lekker aan de slag te gaan, een videolab van onze leesconsulenten met ideeën voor het onderwijs, coderdojo's online, online leeskringen etc etc. Heel veel om onze leners tegemoet te komen in het gemis van het bezoek aan de bibliotheek.

Pixabay

Sinds vorige week hebben we ook een afhaal- en brengbieb, zodat mensen weer boeken of andere materialen kunnen lenen. De behoefte aan papieren boeken leeft (nog steeds). Vooral van oudere leners kregen we de vraag of we alsjeblieft niet toch iets konden regelen. Van een aantal scholen kwam ook de expliciete vraag naar papieren boeken. Want kinderen zitten in deze tijd van thuisonderwijs al heel veel achter een scherm, dus is het fijn als er ook gewoon een papieren boek voor handen is. Al die extra diensten die we opzetten kunnen over het algemeen rekenen op steun- en dankbetuigingen van onze leners.

We vinden het natuurlijk heel vervelend dat onze leners niet gebruik kunnen maken van de bibliotheek zoals ze gewend zijn. Gelukkig zijn onze leden trouw en hebben we weinig tot geen signalen ontvangen van mensen die hun lidmaatschap willen opzeggen of die om restitutie vragen van het abonnementsgeld. Wij willen de trouw belonen en daarvoor hebben onze medewerkers een mooi gebaar bedacht dat wordt aangeboden onze leners.

Elke lener krijgt een 'upgrade' naar een hoger abonnementstarief, met de bijbehorende voordelen voor een periode van drie maanden. Dus onder andere meer kunnen lenen, voor een langere periode, en dat komt straks mooi uit als de bibliotheek weer open mag gaan. We gaan er voorlopig vanuit dat dit toch wel voor de zomervakantie is. Voor de leners die al een luxe-abonnement hebben bieden we aan dat zij een gratis mini-abonnement aan iemand cadeau kunnen geven. Deze leners zijn vaak de zogenaamde 'heavy users', grootgebruikers, die naar wij aannemen het genot van een bibliotheekabonnement ook graag aan een ander gunnen. Geven wij ze mooi de gelegenheid toe om ook andere enthousiast te maken voor de bibliotheek. Snijdt het mes aan twee kanten.

Over de zoektocht naar onze rol in het maatschappelijk debat: of hoever strekt onze neutraliteit

Jaarlijks organiseert bibliotheek Kennemerwaard zo'n kleine 1000 lezingen, debatten, informatieavonden etc. Meestal levert dat weinig sterk positieve of negatieve reacties op. De afgelopen twee maanden is bibliotheek Kennemerwaard een aantal keren 'geroosterd' op social media. Eerst naar aanleiding van een lezing door Extinction Rebellion in onze bibliotheek in Castricum. Er werd schande van gesproken dat met publiek geld een groep als Extinction Rebellion een podium werd geboden. Een groep waarvan zelfs sommige criticasters beweerden dat ze op de lijst van extremistische en terroristische organisaties staan van de Britse politie. Dat dit overigens onjuist en onterecht is, zoals bericht door oa The Guardian, werd alleen door Extinction Rebellion in de discussies benoemd. Sommige reacties op social media suggereerden dat de bibliotheek dan maar gekort moest worden op haar subsidies.

Pixabay

We hebben als bibliotheek gereageerd op social media en ikzelf in een brief aan de fractievoorzitters van de politieke partijen in Castricum, dat het organiseren van lezingen en debatten over maatschappelijke vraagstukken een taak is die in de Bibliotheekwet bij de bibliotheek hoort. Dat we de lezing oa in het kader van het thema van de Boekenweek "Rebellen en Dwarsdenkers" hadden georganiseerd. Dat we ook graag de andere kant van het spectrum aan het woord wilden laten, zoals bv. LTO of Farmers Defence Force. Van dat laatste is het overigens (nog) niet gekomen, corona heeft daar een stokje voor gestoken.

Bij het organiseren van lezingen kijken we, naast wat er actueel en relevant is aan maatschappelijke onderwerpen ook goed naar de bevolkingsgroepen in ons werkgebied. In Bergen en Castricum wonen relatief veel mensen met een alternatieve kijk op het leven, op de maatschappij en de wereld. Om die groep te bedienen organiseren we de zogenaamde 'spirituele lezingen', met onderwerpen die passen bij de belangstelling onder die groep inwoners. Dat deden we altijd samen met een inwoner uit ons werkgebied, die ons adviseerde welke spreker en welk onderwerp. Er was een goede vertrouwensband ontstaan tussen onze medewerker en de adviseur. De lezingen konden rekenen op een vast publiek dat de onderwerpen zeer waardeerden. 

Onze adviseur hield er mee op, maar raadde ons een andere persoon aan. Daar is onze medewerker mee in zee gegaan. En toen ging het mis. Er werd een lezing georganiseerd over 5G en kabouters. Op verschillende plekken in onze organisatie zijn geen alarmbellen gaan rinkelen, in ieder geval was er niemand die een kritische vraag stelde of we wel zo'n onderwerp als bibliotheek wilden aankaarten. En als we dat al wilden doen, of dan een lezing, wat behoorlijk éénrichtingsverkeer is, de juiste vorm is. Pas toen er veel rumoer op social media ontstond waren er collega's die zeiden dat ze het wel gezien hadden, maar niets hadden gezegd tegen de collega of tegen de leidingggevende of tegen mij.

Een geluk bij een ongeluk was dat we de lezing moesten afgelasten in verband met corona. Maar op social media werden we opnieuw geroosterd, dat we een podium boden aan dit soort nepnieuws was volstrekt idioot. En ja, hier moet ik het mee eens zijn. We hadden eerder intern besproken dat we vaker met elkaar, als medewerkers van de bibliotheek, met elkaar moeten bediscussiëren welke waarden en normen wij hoog houden. Vrijheid van meningsuiting en vrijheid van informatiegaring. Maar ook kritisch burgerschap en informatievaardigheden bijbrengen aan mensen. We willen als bibliotheek bijdragen aan het tegen gaan van nepnieuws.

Op onderwerpen waar veel debat en discussie over gaande is, is het belangrijk dat wij als bibliotheek goed nadenken over de vorm waarin we informatieoverdracht willen gieten. Een lezing is zenden van je boodschap, in een debat kun je voor- en tegenstanders aan het woord laten. En welke onderwerpen wil je ver van blijven, welke vind je juist wel heel relevant? We willen als bibliotheek Kennemerwaard bijdragen aan het publieke debat, en we willen bijdragen aan kritisch burgerschap. Hoe we dat doen is onderwerp van gesprek, intern en zoals de discussies op social media aantonen ook extern. 

Baal ik ervan dat deze lezing over 5G en kabouters bij ons georganiseerd werd? Ja en nee. Ja, omdat ik er van geschrokken ben dat er te weinig kritisch is gekeken naar de inhoud van de lezing en of dat het past binnen onze normen en waarden. Nee, omdat het ons helpt om scherper te worden in hoe we onze rol binnen de democratie kunnen vorm geven. Die discussie intern vind ik essentieel om te voeren, zodat iedereen binnen bibliotheek Kennemerwaard weet waar we voor staan, en dat ook kan toepassen in zijn/haar dagelijkse werk.

Kom mee naar buiten allemaal

We zeggen zo vaak dat de bibliotheek laagdrempelig is. Dat is ook zo, maar niet voor iedereen. Voor mensen waarvoor lezen een opgave is, is de bibliotheek een ontzagwekkende en misschien wel angstaanjagende plek. Dan is het belangrijk om buiten de muren van de bibliotheek contact te leggen met deze mensen. Onder het motto: "De bibliotheek komt naar je toe..." Op zoek naar wat in ons vakjargon 'vindplaatsen' heet voor doelgroepen die we willen bereiken maar dat niet doen. Soms leg je makkelijk contact en kom je snel tot een plan, soms moet je jaren investeren in het warm houden van de relatie.

Afgelopen dinsdag was ik op bezoek bij WNK (Werkvoorzieningsschap Noord-Kennemerland). WNK detacheert en biedt werk aan mensen met een arbeidsbeperking. Ik denk dat het zeker zes of zeven jaar geleden was dat ik met een collega op bezoek ging bij de directeur. Een gesprek over wat we voor elkaar konden betekenen. Wij, van de bibliotheek, waren in de vaste overtuiging dat we heel wat konden doen voor de medewerkers van het WNK. Dat vond de directeur ook, maar.... hij had geen geld. Het WNK zat midden in een heroriëntering, net als alle andere sociale werkplaatsen in Nederland. Er was geen budget om zijn mensen iets extra's aan te bieden. Geen scholingsbudget, geen ruimte om medewerkers is werktijd een cursus te laten volgen. Toch hebben we toen een proef gedaan door tijdens de pauzes korte workshops aan te bieden op het gebied van digitale vaardigheden. Dat werkte helaas niet, de medewerkers hadden onvoldoende tijd om te eten én nog een workshop te volgen. Einde pilot.

Maar het bleef knagen bij ons en bij WNK. En toen de economische wind ging draaien, en er meer ruimte kwam bij WNK en bij de bibliotheek gingen we toch weer met elkaar in gesprek. In september 2019 zijn we begonnen met één oefengroep Klik en Tik. Nu zeven maanden verder zijn er drie groepen Klik & Tik of een andere digitale oefengroep, én een taaloefengroep actief bij WNK. Zestig certificaten werden dinsdag overhandigd aan de trotse cursisten. Sommigen hadden wel acht of negen certificaten weten te behalen!

Het was een groot genoegen om al die medewerkers van het WNK glimmend van genoegen te zien met hun 'diploma's'. Het was mooi om wethouder Antoine Tromp van Bergen als toeschouwer erbij te hebben. Het was fijn dat raadslid Katinka Kerssens de certificaten wilde overhandigen, dat maakte het nog wat specialer. Het was een groot plezier om de collega's van bibliotheek Kennemerwaard vol betrokkenheid mee te zien glimmen met de cursisten. Het loont om naar buiten te gaan....!

De bibliotheek als vrijplaats: of waarom zou een bibliotheek programmeren?

Vorige week mocht ik een inleiding geven bij de leergang Programmeren in de bibliotheek van Rijnbrink. Een groep enthousiaste medewerkers van bibliotheken uit Gelderland en Overijssel volgen een scholing over hoe te programmeren in openbare bibliotheken. De leergang is een pilot. Ik denk dat er een grote behoefte is aan kennis over programmeren in bibliotheekland in Nederland, dus ik hoop dat deze pilot succesvol is en ook voor andere bibliotheken beschikbaar komt.

Mijn verhaal in Lux, Nijmegen voor deze groep bibliothecarissen (ik noem ze zo omdat ik vind dat dat een geuzennaam is waar iedereen trots op zou moeten zijn, al zullen sommigen zich misschien liever programmeur, programmamaker etc. noemen ;-) begon met een korte toelichting over waar Bibliotheek Kennemerwaard vandaan komt.  Naast dat het een beeld geeft van onze organisatie vond ik het belangrijk om toe te lichten hoe ons meerjarenbeleidsplan tot stand is gekomen. Echt van onder op,  het management is pas in een laat stadium betrokken en ook pas na uitnodiging van de medewerkers die tot de conclusie kwamen dat de leden van het management toch ook kennis in te brengen hadden. Wat voor ons dan best een opluchting was ;-) want als manager op je handen zitten en erger nog, je mond houden is een uitdaging, zeker in een proces voor een nieuw beleidsplan.

Eén van de grote opbrengsten van dit traject was dat we met elkaar spraken over de waarden van de bibliotheek. Waar staan wij voor als bibliotheek? Wat willen wij zijn voor de samenleving. Dat is heel belangrijk om met elkaar te bespreken en te doorleven. In die gesprekken spatte het idealisme en bevlogenheid er van af. Heel erg mooi om te zien en te herkennen. Want die bevlogenheid wordt zeker ook gedeeld door het managementteam, en dan is het fijn als je voelt dat dit breed gedragen wordt in je organisatie.

Zonder de presentatie in schrift over te doen wil ik hier wel delen waarom ik vind dat bibliotheken moeten programmeren, en ook met welke randvoorwaarden je rekening moet houden. Als bibliotheek ben je de laatste vrijplaats in de samenleving. Een plek waar je niets hoeft, en waar je tegelijkertijd wordt uitgenodigd om je te verwonderen, iets te leren, je betrokken te voelen, kennis te maken met andere ideeën en kennis te delen. Een plek die toegankelijk is voor iedereen, die onafhankelijk is en waar de waarheid en de leugen verkondigd worden en waar het aan de bezoeker is om voor zichzelf te bepalen wat de waarheid en wat de leugen is. Zoals we met onze collecties zorgen dat we rondom maatschappelijke vraagstukken en onderwerpen zoveel mogelijk het brede spectrum van meningen en feiten aanbieden, moeten we dat ook met onze lezingen en activiteiten doen. We zijn neutraal, al vinden we wel van alles. We dragen bij aan het maatschappelijk debat en daarmee aan de democratie. Dat is overigens nog best ingewikkeld, want hoe zorg je dat je bij maatschappelijke vraagstukken voor- en tegenstanders voldoende aan het woord laat? Dat hoeft niet perse tegelijkertijd, maar zorg wel voor een goede afspiegeling van standpunten in de samenleving. Waarbij van groot belang is dat je goed in je achterhoofd houdt dat de activiteit die je plant niet in strijd mag zijn met de grondwet. Geen oproepen tot geweld, discriminatie en dergelijke, wel de pluriformiteit weerspiegelend.

De randvoorwaarden waar je rekening mee moet houden als bibliothecaris én als directeur zijn onder andere een stevig politiek bewustzijn. In mijn presentatie kon ik een aantal voorbeelden opnoemen waarbij er door lokale politici stevig druk op de bibliotheek werd uitgeoefend, of kritiek op sociale media om bepaalde activiteiten niet door te laten gaan. Dat er zelfs min of meer werd gezinspeeld om bij het toekennen van de subsidie hier toch eens kritisch naar te kijken, want dat het toch de vraag is of het wenselijk is dat de bibliotheek een podium biedt aan bepaalde groeperingen of standpunten in de samenleving. Dat betekent dat je als bibliothecaris je directeur goed moet informeren over de activiteiten die je plant, want de vragen en opmerkingen van de politiek komen daar binnen, en als directeur wil je graag pal voor je mensen en je beleid kunnen staan. Je wilt als directeur een goede afweging kunnen maken. Ik heb ooit een bijdrage van onze bibliotheek aan een buurtfestival afgelast omdat er vragen kwamen over de veiligheid, en er sterke signalen kwamen dat er 'rotzooi' zou worden getrapt. De bibliotheek zou beveiliging moeten inhuren voor dat evenement en daar heb ik toen de streep getrokken. Ik vond het veiligheid van onze mensen belangrijker dan de bijdrage van de bibliotheek aan het buurtfestival. Je kunt zulke beslissingen alleen nemen als je goed geïnformeerd bent. Tegelijkertijd wil je als medewerker niet voor elke activiteit toestemming hoeven te vragen, dat is bij ons in Kennemerwaard ook zeker niet het geval. Sterker nog, ze vragen (bijna ) nooit om toestemming ;-) Het is ook niet nodig. Omdat er in het hele proces rondom het meerjarenbeleidsplan zo diep gesproken is over de waarden van de bibliotheek dragen we dit beleid met z'n allen.

Een andere belangrijke randvoorwaarde die ik niet onbenoemd wil laten is het goed informeren van de collega's over de activiteiten, en over het hoe en waarom. Want hoewel wij ons meerjarenbeleidsplan breed hebben opgezet heeft ongeveer 40-50% van de collega's er voor gekozen om niet aan te sluiten bij alle werk- en denksessies. Ze zijn wel geïnformeerd, maar hebben de discussies over de waarden niet zelf doorleefd. Voor ons binnen Kennemerwaard ligt daar ook best nog een opdracht. Het betekent dat je als programmeur je moet realiseren dat als je een activiteit organiseert die discussie op kan leveren, die schuurt, dat je collega's in de publieksdiensten ook in staat moeten zijn om vragen van je bezoekers te beantwoorden over het waarom de bibliotheek deze activiteit organiseert. Je moet samen het beleid van de bibliotheek kunnen dragen. Je moet dus binnen je team, met je collega's ook de discussie blijven voeren waar de bibliotheek voor staat, en hoe je dat laat zien in je dienstverlening. Het is prachtig als je een schurend thema aansnijdt, maar realiseer je dat je collega's 'achter de balie' geconfronteerd kunnen worden met lastige vragen en opmerkingen van bezoekers die het misschien niet eens zijn met die activiteit. Zij staan als het ware in de vuurlinie, terwijl jij als programmeur de barricade bent opgegaan om een maatschappelijk debat of dialoog op gang te brengen. Fijn als je dan elkaar 'dekking' kunt geven.

Dat gezegd hebbend, voor mij staat als een paal boven water dat programmeren niet meer weg te denken valt in openbare bibliotheken. Dat het soms om lef en moed vraagt om de randjes op te zoeken, voor bibliothecarissen en programmeurs, voor management en directeuren. Dat bibliotheken staan voor een inclusieve samenleving, en dat we bereid zijn om onze nek uit te steken om hier een bijdrage aan te leveren. En dat het citaat van Paula Poundstone ons uit het hart gegrepen zou moeten zijn.

Kleine dingen, groot resultaat: of waarom bibliotheken de best bezochte instellingen in Nederland zijn

Mark Deckers schreef vorige week een blog waarin hij had onderzocht welke instellingen het best bezocht zijn in Nederland. Bibliotheken kwamen veruit als beste uit de bus. Nu is de vraag waarom dat zo is... Ja bibliotheken hebben met elkaar nog steeds veel vestigingen, ja we hebben als bibliotheken ook best veel openingsuren, en er is gemiddeld een bibliotheek op ca. 2 kilometer afstand. En ja, we hebben onszelf opnieuw uitgevonden. Onze doelstelling om activiteiten te ontplooien die bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling van het individu en zo de maatschappelijke kansen te vergroten hebben we actief opgepakt. Taalhuizen, cursussen, bibliotheken op school en Boekstart in de Kinderopvang. lezingen en debatten om maar wat te noemen. We doen het en we vinden het vanzelfsprekend dat we het doen. Het kunnen allemaal redenen waarom bibliotheken beter bezocht worden dan de pretparken, theaters, musea, bioscopen.

Ik denk dat het ook met de 'kleine' dingen te maken heeft.... ik noem er graag een paar uit de dagelijkse praktijk van Kennemerwaard.

Een groep mannen op leeftijd die elke dag de kranten komen lezen en becommentariëren. Die mannen die af en toe zo luid praten dat andere bezoekers van de bibliotheek er over klagen. Dat onze medewerkers dan met een kwinkslag hen tot het dempen van hun stemmen manen. Die mannen die met kerst een kaartje aan de medewerkers geven met een doosje chocola erbij, dat ze best weten dat ze wel eens 'lastig' zijn, en dat ze de medewerkers fijne feestdagen toe wensen.

Een meisje uit een gezin met moeilijkheden dat elke week even een kwartier door een medewerker wordt voorgelezen, omdat de medewerker het gezin kent en het meisje even die vijftien minuten tijd en persoonlijke aandacht krijgt die ze zo nodig heeft.

Een mevrouw die niet digitaal vaardig is, die een cursus volgt. Die nog niet zover is dat ze het zelf kan, en dus door een medewerker geholpen wordt om in te loggen bij de gemeente. Zodat ze door kan geven dat er een stoeptegel los ligt in haar wijk. En dat die mevrouw helemaal trots is dat ze bevestiging krijgt van de gemeente dat er iets aan gedaan zal gaan worden.

Een zzp'er die zijn thuiswerkplek in de lunchpauze ontvlucht omdat hij anders alleen maar achter zijn pc zit. Die de lunchpauze gebruikt om in de bibliotheek het beleggersnieuws te lezen, omdat hij als zzp'er geen pensioen opbouwt, maar dat via beleggingen doet. Dat als het blad er nog niet is hij het door een medewerker aangereikt krijgt zodra het binnen is omdat zij weet dat dit is waarvoor hij komt.

Zomaar een greep uit de kleine gebeurtenissen die in elke bibliotheek kunnen voorkomen. Kleine gebeurtenissen met een groot resultaat. Voor de mensen waarom het gaat, maar ook voor de bibliotheek. Want dit is in het klein waar de bibliotheek voor staat: een plek voor en van verbinding, van gezien worden, van hulp in het klein en in het groot. Daarom komen zoveel mensen naar de bibliotheek.

Nieuwjaarstoespraak

Ik heb natuurlijk een speech voorbereid, maar ik wil beginnen met een klein verhaal. Op zaterdag, als mijn echtgenoot en ik thuis zijn (wat niet zo heel vaak voor komt 😉 dan is één van onze kleine, grote genoegens om op de terugweg van de markt bij de visboer om de hoek een portie kibbeling te halen. Dat nuttigen we dan met een glaasje wijn, toosten en vinden dat we het heel goed met elkaar hebben en genieten van dat moment. Vanmiddag toen ik bij de visboer kwam, en het is echt zo'n buurtwinkel vroeg de visboer mij waar ik oud en nieuw had doorgebracht. Of dat met familie was? Ik antwoordde dat we in Vilnius waren geweest met vrienden. “Vilnius...?” zei de visboer, “die les heb ik denk ik gemist met topografie... waar ligt dat?” “Het is de hoofdstad van Litouwen” zei ik. 

Naast me stond een wat oudere man die me ineens aansprak. “Weet u dat er een prachtig boek is geschreven over de Baltische staten?” ”Jazeker, van Jan Brokken” zei ik. “Daar heb ik een tijd geleden een mooie lezing van bijgewoond, hier in de bibliotheek” zei hij. “Met een celliste erbij” antwoordde ik. “Ja zo mooi, was u er ook?” “Ja dat was ik, en ik werk in de bibliotheek.” “Och, zei hij, ik mis het wel, het bezoek aan de bibliotheek. Ik woon nu in Sint Pancras, maar ik mis deze bibliotheek hier in het centrum. Het is er altijd gezellig, met een kopje koffie erbij een krantje lezen en een praatje doen. Je komt er altijd wel iemand tegen die je kent.” 

Een mooi voorbeeld van welke betekenis de bibliotheek heeft voor mensen in hun dagelijks leven. 

Nu dan welkom aan de leden van de Raad van Toezicht, aan de collega's van het management van Artiance, welkom aan alle collega's. Fijn dat jullie er allemaal zijn. Eerst wil ik graag een applaus als dank voor de personeelscommissie die dit allemaal heeft georganiseerd. 

2020 staat voor ons, een nieuw jaar en een nieuw decennium. Vooruitkijken, maar ook achterom. 

We moeten onze successen vieren, iets wat we wel eens te weinig doen. Want wat is er veel bereikt de afgelopen tien jaar.  

Na de fusie in 2009 een organisatie met 9 vestigingen in drie gemeenten naar nu 14 vestigingen in 4 gemeenten. Tijdens de bezuinigingsjaren en de crisisjaren hebben we bijna 20 % korting op budgetten in 10 jaar tijd opgevangen. Dat hebben we goed weten te doorstaan. Een aantal van onze vestigingen zijn wel omgevormd, maar we hebben ze nog allemaal! Dat kan helaas niet iedere bibliotheek ons navertellen.  

Ondertussen hebben we geïnnoveerd. Gekeken naar welke maatschappelijke vraagstukken er liggen waar de bibliotheek iets in kan betekenen. Ik noem een paar highlights: 

• Taal en leesbevordering: 44 scholen met dBos, 44 locaties Boekstart in de kinderopvang 
• Bestrijding laaggeletterdheid: taalhuizen in de vier gemeenten. Programma's voor bevordering geletterdheid en voor digitale vaardigheden 
• 21ste eeuwse vaardigheden: samenwerking en projecten met scholen en in de vestigingen, coderdojo's (zelfs mede organiseren van de landelijke dojoCon in Breda), klik & tik cursussen en Digisterker, Belastingsspreekuren, Mediawijsheidslessen en Veilig Puberen 
• Leven Lang Leren met mooie lezingenseries en activiteiten rondom spiritualiteit, Europese thema's, erfgoed, opvoedingsvraagstukken 
• En natuurlijk de 14 vestigingen die een grote betekenis hebben als huiskamer van de stad, de wijk of het dorp, waaraan ik al refereerde in het begin. 

We worden erkend in de branche als een bibliotheek die vooroploopt, en ook onze gemeenten zien ons steeds meer als een organisatie die hen kan helpen maatschappelijke vraagstukken op te lossen. Dat is ons aller prestatie en een compliment aan ons allemaal. Want Jan, Hanneke en ik kunnen praten als Brugman... maar als ons verhaal niet wordt onderbouwd met voorbeelden uit de praktijk dan worden het luchtballonnen die al snel doorgeprikt worden. Samen zijn we de bibliotheek, in de vestigingen, achter de schermen en op al die locaties buiten de bibliotheek waar we inmiddels werkzaam zijn.  

2020 wordt geen rustig jaar... een rommeljaar zoals Hanneke zegt. Met veel veranderingen in het verschiet. De reorganisatie die zijn vervolg heeft in 2020. Andere functies, andere manier van werken. Voor sommige collega's grote gevolgen, voor anderen minder. Wellicht werken op een andere plek, ander team. Het meerjarenbeleidsplan 2019-2022 dat door ons allemaal is gemaakt maakte dat veel van jullie ook vroegen om nieuwe functies. We hebben een inhaalslag gemaakt in het aanpassen van functies aan de manier van werken en vooruitkijken naar nieuwe manier van werken. De inhoud meer leidend laten zijn. Wennen, vallen en opstaan. Leren van de fouten, plezier hebben in het leren en kijken of het morgen beter kan. 

En natuurlijk de samenwerking en fusie met Artiance. Blij dat de collega's van Artiance er zijn. De mooie samenwerking die we nu al hebben met Dag en Dauw, verkenning van samenvoegen van projecten “Wat doe jij” van Artiance met bv Veilig Puberen, breder en integraler aanbod voor de scholen. We zullen het komende jaar en daarna gebruiken om stapsgewijs de programma's van de beide organisaties in elkaar te schuiven waar dat meerwaarde oplevert. 

2020 een jaar waarin we de weg die we in 2019 zijn ingeslagen met ons meerjarenbeleidsplan en de gesprekken met Artiance zullen blijven volgen.  

Weg  (Tom van Deel)Weg  Niet altijd wijst de weg zichzelf. Er zijn er  die zich verliezen in steeds meer en steeds  minder doorzichtige stenige zijpaden, in omhoog  en omlaag zonder duidelijk doel, en nog altijd  is het een weg, met de sporen die daarop wijzen.  Misschien, denk je ergens, halverwege of waar  het ook mag zijn, als je in kalme angst meent  verdwaald te zijn en zelfs de weg terug nooit  meer te zullen vinden, misschien is er een oog  dat deze verwarde weg ziet als een rechte lijn,  als een pijl, die zonder omhaal afvliegt op  het doel. Vertrouw daarom de weg, altijd, want  hoe dan ook, hij komt aan, anders was hij er niet. 

Ik wens ons een mooi jaar waarin we samen op weg gaan, en met elkaar het avontuur aangaan.