De Staat van het Boek: KVB Symposium

Vandaag was ik te gast bij het jaarlijks symposium van de Koninklijke Vereniging van het Boekenvak, de KVB. Titel “De Staat van het Boek”.

Logo De Staat van het Boek

Daar waren een aantal sprekers die meer of minder interessante dingen zeiden. Alles onder dagvoorzitterschap van Frénk van der Linden. Blijkbaar ligt Frénk goed in het boekenvak ;-) Ik wil jullie in een vogelvlucht meenemen door wat er gezegd werd.

Cees van Wijk,  waarnemend  voorzitter KvB,  kwam niet heel veel verder dan de conclusie dat er veel uitdagingen in de toekomst lagen voor het boekenvak. Dat het allemaal niet mee viel met de economie en de korting op bibliotheekbudgetten. Maar dat met slim en efficiënt uitgeven er nog heel veel viel te winnen.

Wim Brands, lezer,  hield een gepassioneerd verhaal over hoe hij als lezer was groot geworden, van bibliotheek tot gespecialiseerde boekhandel. Hij had als 13 jarig jongetje een boekhandelaar getroffen die hem snapte en die hem op ontdekkingsreis had gestuurd in de literaire wereld. Hij pleitte sterk voor gepassioneerde boekhandelaren die een connectie tussen lezer en boek kunnen maken op basis van eigen kennis en ervaring en inlevingsvermogen in klant. (en ik denk ook maar zo dat dat een bibliothecaris kan zijn).

René Bego, uitgever weet het zeker: het boek blijft altijd bestaan, uitgevers blijven bestaan. Uitgevers zullen wel moeten veranderen.  Ze moeten een goede mix weten te maken van nieuwe media en het traditionele boek. En dat gaat verder van het maken van een e-boek of een app. Het maken van een boek is een middel, niet een doel op zich. Mengvorm van boek en digitale toevoegingen. Hij hield een warm pleidooi voor ‘out of the box’ denken. Doe aan marktvergroting, denk buiten het NL taalgebied. Beperk het aantal titels dat je uitgeeft. Met name zijn uitspraak over dat het boek een middel is, niet een doel op zich was er één die mij uit het hart gegrepen is, maar ik vrij bijzonder vond voor een uitgever. Wat dan wel het doel is heeft René Bego helaas niet gezegd.

Kluun, de bekende en gevierde schrijver hield een verhaal over veranderen en mee gaan met je tijd. Als voorbeeld hield hij een kort verhaal over de American Messenger Company. Zij brachten in de jaren 10 van 20ste eeuw boodschappen over van mens tot mens. Met de uitvinding van de telegraaf en de telefoon viel de bodem uit hun businessmodel en gingen ze iets anders doen. AMS is nu UPS, en heeft intussen al 7 x zijn businessmodel veranderd. Verder zei het dat het boekenvak goed aan de parallel met de tolweg in Frankrijk moet denken:  de meeste mensen  zijn bereid om een aantal tientjes te betalen voor het gemak en de snelheid waarmee je je einddoel kunt bereiken ipv  langzaam  langs prachtige  provinciale wegen. Gemak telt, en zet daar op in. Kluun wist ook nog te melden dat met de stijging van de verkoop van e-books in de Verenigde Staten ook de verkoop van het papieren boek weer aan het toenemen is. Blijkbaar willen mensen een boek dan toch ook weer vasthouden, en ontdekken ze opnieuw hoe fijn lezen is.

Fabian Paagman, boekhandelaar vertelde iets over meer samenwerking in de branche. Boekhandel als verbinder tussen schrijver en lezer. Transitie van boekenvak moeten we samen oppakken. En in de paneldiscussie ging hij behoorlijk te keer tegen de ‘paleizen’ waarin bibliotheken zich huisvesten. En dat het een schande was dat wijkvestigingen gesloten werden. Dat tweede kan ik me tot op zekere hoogte in vinden, dat eerste niet. Heel vreemd dat veel boekhandelaren, want Paagman staat er niet alleen in, vinden dat bibliotheken blijkbaar niet in een mooi, respec tafdwingend gebouw gehuisvest mag worden. Terwijl juist een aansprekend gebouw ook maakt dat mensen er graag komen. Ik heb ook een uitgever horen melden dat bibliotheken eigenlijk meer contributie zouden moeten gaan heffen voor mensen die een hoog salaris hebben. Hmm, inkomenspolitiek bedrijven? Ik dacht het niet!

Jos Debeij, bibliothecaris en directeur bibliotheek Deventer, hield een mooi bevlogen verhaal (en dat zeg ik niet omdat hij een collega is) over waar de bibliotheken allemaal mee bezig zijn. De NBC, dienstverlening aan scholen, faciliteren van het via de catalogus van de bibliotheek beschikbaar maken van eigen boekenbezit van mensen thuis voor uitleen. Hij noemde de bibliotheek de stationshal van verbeelding. Jos had echt een duidelijk verhaal over waar bibliotheken voor zijn, en wat we allemaal doen. Welke vernieuwingen er allemaal zijn en aan zitten te komen. Echt iets om warm van te worden.

Arne Gast, McKinsey, organisatie adviseur mocht het slotwoord doen. Hij hield een verhaal over hoe je als organisatie het best kunt veranderen. Een helder verhaal, waar de belangrijkste boodschap van was dat het gaat om leiderschap en het hebben van een goed verhaal.

En dat was een mooie afsluiting van de dag.

De oogst

Wat ik heb overgehouden aan deze middag was dat de ‘sense of urgency’ voor verandering bij veel uitgevers niet zo sterk aanwezig lijkt. Veel boekhandelaren voelen wel de grond heet onder hun voeten worden. Uitgevers zeggen openlijk dat ze wel willen onderzoeken of ze niet een model kunnen ontwikkelen waarin ze van producent rechtstreeks aan de consument kunnen leveren, zonder tussenkanalen zoals boekhandelaren en bibliotheken. Bibliotheken mogen best blijven, maar dan wel graag als kweekvijver voor de jeugd. Nou ja vooruit ook voor de minder draagkrachtigen in de maatschappij mag de bibliotheek na bijvoorbeeld een wachttijd van een half jaar wel titels gaan uitleven. Overigens wel tegen vergoeding natuurlijk die zorgt dat de uitgever ook dan nog weer eens extra uit de kosten komt. Dat riekt mij toch iets te veel naar handel in de puurste vorm, waarbij je vooral gaat voor de verkoop van het boek, en misschien ook nog wel voor de verkoop van het verhaal. Maar het niet gaat om de verbeelding die je mensen wilt laten beleven, de verwondering, de persoonlijke groei. Daar miste ik de bevlogenheid voor een mooi en aansprekend verhaal. En daar draait het om: een verhaal dat je bij blijft.