maandag 29 februari 2016

Blij van een training

Onze consulenten van de Bibliotheek op School PO en VO gingen kort geleden met elkaar op training. Begeleid door Huub Purmer van DOCK20 en Stephan de Vilder van Van Nieuwe Waarde gingen ze twee dagen de duinen in om met elkaar te leren, elkaar te enthousiasmeren (voor zover nog nodig ;-), en nieuwe dingen zoals een community op te zetten.

Zie hier hoe die training er ongeveer uit zag. Mooi toch, hoe onze medewerkers elkaar inspireren. Ik word er blij van ;-)

woensdag 24 februari 2016

Trendrede 2016 vertaald naar de bibliotheek

In 2012 waagde ik mij al eens aan het vertalen van de Trendrede naar de bibliotheek. Nu heb ik de afgelopen jaren niet altijd de Trendrede gelezen, dit jaar werd ik door de voordracht van Tom Kniesmeijer aan de VOB leden vergadering toch weer getriggerd. Want er zitten mooie observaties in waar wij als bibliotheek iets mee kunnen of moeten. Hier mijn overpeinzingen bij Trendrede 2016.

De maatschappij in verzet
Uit dit hoofdstuk citeer ik: "Grip is het woord voor 2016. We zijn hem kwijt. We hebben betere toegang dan ooit tevoren tot informatie, mogelijkheden, diensten en producten, maar voelen ons ook betekenisloos en niet ‘in control’" en "Deze zekerheid dragen we mee: het individu, met al zijn dwarsverbindingen en gelegenheidscoalities, is de nieuwe fundamentele bouwsteen van de maatschappij."
Ik zie hier een rol voor de bibliotheek, één die van oudsher bij ons hoort. Duiding geven aan de veelheid van informatie die op ons afkomt. Ik denk dat het hierbij niet alleen maar gaat om het selecteren van (de juiste) informatie, hoewel dat voor bepaalde mensen ook heel waardevol blijft. Het gaat ook om mensen te leren de goede vraag voor zichzelf te leren formuleren. Nieuwsgierigheid aan te wakkeren, nieuwsgierigheid naar anderen, naar andere denkbeelden. En nieuwsgierigheid naar onszelf. Waarom zijn we zoals we zijn, waarom denken we zoals we denken. En zo kunnen we 'het' individu zijn dwarsverbindingen te laten leggen. Want ja, het individu is dan misschien wel de nieuwe fundamentele bouwsteen van de maatschappij, het individu wil ook verbinding leggen en waarde toevoegen aan de samenleving. Daar kan en wil de bibliotheek een platform voor zijn, en de bibliothecaris onderdeel van die dwarsverbinding.

De zoektocht naar grip
"Nu ik de bouwsteen van de samenleving ben, wat is mijn bouwende vermogen? Dat is de vraag die bij deze tijd hoort. We willen gehoord worden, gezien worden en ons een deel voelen van iets gezamenlijks. Wat is mijn betekenis en welke verbinding zoek ik, waaraan kan ik mijn steentje bijdragen? Er gloort begrip voor het andere, de ander. Omdat we inzien dat ons ik niets betekent zonder de ander. Alleen samen krijgen we grip op onze nieuwe wereld. En bouwen we aan onderling vertrouwen."
Zoals ik hierboven al zei, de bibliotheek kan en wil het platform zijn voor de verbinding. Ik hoorde een mooi voorbeeld vorige week van Bibliotheek Het Groene Hart. Een groep studenten vroeg of ze de bibliotheek buiten openingstijden mochten gebruiken als studieplek. De bibliotheek stemde daar graag mee in, blij dat zij gezien werden als goede plek om te studeren. En legde ook een vraag neer bij de studenten: "Wat zouden jullie kunnen doen voor deze gemeenschap, welke kennis of ideeën hebben jullie te delen." Verbinding leggen met je omgeving. Hier in Kennemerwaard die ik dat bij de community Duurzaam Doen. Gestart als aanbodgerichte lezingencyclus rondom duurzaamheid. Nu langzamerhand omgevormd tot een groep betrokken burgers, medewerkers bibliotheek en ondernemers die bereid zijn tijd te investeren om elkaar en hun omgeving te inspireren tot meer duurzaam leven. Wederom de verbinding leggen en met elkaar iets bijdragen aan dat gedeelde ideaal.

Bouwgesprek voor een samenleving
"In 2016 gaan we vanuit persoonlijke betekenis het gesprek aan. Niet om te winnen, maar om het nieuwe in onze samenleving te interpreteren en implementeren. We krijgen grip door begrip. 2016 wordt het jaar van het Bouwgesprek."
In dit hoofdstuk wordt oa gesproken over zelfsturende teams, over hoe je medewerkers eigen verantwoordelijkheid kunt geven. Daar heb ik wel een vraagteken bij. Niet omdat ik onze medewerkers te dom acht, zeker niet. Ik zie wel dat nu wij als bibliotheek in een transitie zitten, het voor veel medewerkers moeilijk is om te vertalen wat dit dan van hen vraagt. De opstellers van de Trendrede stellen dat de comfortzone niet meer veilig is. En dat klopt. Wij als bibliotheek kunnen niet achterover leunen, wachten tot de mensen naar ons toe komen, en alleen maar boeken uitlenen. Toch zie ik dat in discussies met medewerkers dit is wat ze kennen, en de comfortzone nog veilig lijkt.

Binnen Kennemerwaard hebben we gekozen voor meer inzet op onze vier programmalijnen.  Hoe we daar invulling aan moeten geven, dat vinden een aantal medewerkers erg lastig om voor zichzelf te vertalen. De crux in het citaat hierboven zit hem denk ik in het regeltje "We krijgen grip door begrip." Als directeur en leidinggevenden heb je het verhaal al vaak door gedacht, besproken, gepresenteerd. Voor medewerkers in de uitvoering wordt het misschien twee of drie keer besproken en dan wordt er verwacht dat 'ze' het wel even gaan doen. Dus wordt het tijd voor bouwgesprekken, ook binnen ons team. Die zijn gedeeltelijk al bezig binnen de teams en de groepjes medewerkers die bezig zijn met het 'neuzenproject'. Daarnaast gaan donderdag beginnen met een inspiratiesessie voor de leidinggevenden. Hoe snappen we zelf waar we naar toe willen, en kunnen we dat gezamenlijk begrip delen met het hele team, en samen grip krijgen op ons bouwproces voor een veranderde en veranderende bibliotheek? En kunnen we dat daarna dan ook bespreken met de mensen waarvoor we al dat goede werk doen? Ik voorzie heel veel bouwgesprekken......

NB: De cursieve gedeelten zijn citaten uit Trendrede 2016

maandag 15 februari 2016

Een andere blik op de bibliotheek

Vorige week, 9 en 10 februari organiseerden wij onze jaarlijkse thema en discussieavond voor de raadsleden van onze vier gemeenten Alkmaar, Castricum, Bergen en Heerhugowaard. Het thema dit jaar was 21ste eeuwse vaardigheden of 21st century skills. De vorige jaren hadden we laaggeletterdheid, de bibliotheek in het Sociaal Domein en ons nieuw meerjarenbeleidsplan als onderwerp besproken.

Wij steken best veel tijd in het informeren van onze raadsleden over wat wij zien als de rol en taak van de bibliotheek, ook in relatie tot doelen van de gemeenten. Nieuwsbrieven twee keer per jaar, langs gaan bij fracties, ze uitnodigen voor interessante avonden of openingen. En elke keer benadrukken we dat het uitlenen van boeken een middel is en geen doel op zich voor de bibliotheek. Dat de bibliotheek er is om mensen het beste uit zich zelf te laten halen, om mensen vrije toegang te bieden tot informatie, om te zorgen dat mensen kunnen participeren, een leven lang kunnen leren, kortom de 'ouderwetse' volksverheffing hebben we voorop onze lippen liggen. Toch is het beeld van boekenuitleencentrum hardnekkig. En dat begrijp ik ook wel, niet alle raadsleden zijn lid van de bibliotheek, ze hebben allemaal een volle agenda en moeten over heel veel dossiers beslissingen nemen. En in alle eerlijkheid, als je in onze vestigingen komt zie je heus vaak een activiteit, een taal- of tabletcafé of een workshop bij één van onze medialabs. Maar ja, dan moet je wel op het juiste moment binnen komen lopen. Anders zie je mensen boeken lenen, de krant lezen, achter de computer zitten. Kortom, het beeld wordt dan bevestigd. De meeste van onze 'nieuwe' activiteiten vinden ook niet in onze vestigingen plaats, maar daar buiten. Dus veel minder zichtbaar.

Voor ons reden genoeg om ieder jaar een avond te organiseren waarin we een andere kant van de bibliotheek belichten. We hebben altijd een interessante inleiding, een spreker van buiten af. Dit jaar hadden we er zelfs drie. Beide avonden vertelde Rick Koster over zijn ervaringen en bespiegelingen ten aanzien van het onderwijs en de 21ste eeuwse vaardigheden. Daarna werd hij op één avond gevolgd door Robbert Jan Piet, o.a. voorzitter van de Raad van Toezicht van het openbaar basisonderwijs in Alkmaar en oud-wethouder Onderwijs en Cultuur van de gemeente Heerhugowaard. Hij deed zijn visie op de rol van de bibliotheek uit de doeken, en dan vooral in relatie tot het onderwijs. Hij gaf drie belangrijke punten aan waarop scholen heel veel aan bibliotheken kunnen hebben:

1. taal- en schrijfvaardigheden en dan vanuit plezier en creativiteit
2. leerlingen (en ook leerkrachten) helpen om goede zoekstrategieën aan te leren
3. leerlingen helpen om de gevonden informatie te beoordelen op relevantie.

(en dan voegde hij er nog aan toe dat de bibliotheek ook kan helpen om bepaalde culturele achtergronden van taal beter te kunnen duiden, zoals bijvoorbeeld waarom we bepaalde spreekwoorden of gezegden hebben, en wat hun oorsprong is). Hij was zeer tevreden hoe bibliotheek Kennemerwaard de afgelopen jaren met het detacheren van een leesconsulent op een aantal basisscholen echt een verschil aan het maken is in het wegwerken van taal- en leesachterstanden. Een mooi voorbeeld hoe onderwijs en bibliotheek de handen in een slaan.

Daarna volgenden drie korte presentaties van onze eigen Jolanda, Erwin en Marianne die vertelden wat bibliotheek Kennemerwaard doet op het gebied van programmeren, de makersbeweging en internet en sociale media voor ouderen en volwassenen. Daarna volgde onze Leonie die een verkorte versie van haar ouderavond hield. Daarin vertelt ze ouders wat kinderen tegen komen op social media, in kranten op tv op het gebied van seksualiteit. Ze legt uit wat sexting en grooming is, en hoe ouders hun kinderen daar weerbaar op kunnen maken.

Heel fijn moment was dat een altijd kritisch raadslid verzuchtte: "Wat goed dat jullie dit doen".

Op de tweede avond was onze spreker Frans Feldberg, hoogleraar aan de VU in Data Driven Business Innovation. Hij nam ons in een sneltreinvaart mee langs alle ontwikkelingen en mogelijkheden. Voor veel mensen heel veel informatie in een kort tijdsbestek, heel erg interessant. En daarna weer onze mensen met hun presentaties, met deze keer de nadruk op de programmeer en de community rondom de makersbeweging en meer. Dat liet Frans Feldberg opspringen en uitroepen dat dit nou precies is waar ze bij de universiteit op zitten te wachten. Scholing en interesse kweken op jonge leeftijd. En goed dat de bibliotheek het doet, en schande dat we daarvoor om geld moeten 'bedelen'. (Ook heel fijn als iemand anders dat zegt ;-)

Ook aan het eind van deze avond vertrokken raadsleden tevreden en geïnspireerd. "Ik had geen idee dat jullie dit ook deden, dat geeft mij een heel ander beeld van de bibliotheek."

Dat gaf mij een heel tevreden gevoel en trots op onze mensen die onze bibliotheek maken....  en daarna weer de barricaden op ;-)