Het is (bijna) altijd leerzaam om in bij collega's in de keuken te kijken, om hun verhalen te horen en van gedachten te wisselen over ons vak. Overal ter wereld vind je bevlogen medewerkers en directeuren die hun organisatie ten dienste stellen van de samenleving waarvoor ze werken. En in Rusland is dat niet anders. De reis en de conferentie waren echt een bijzondere ervaring!
Laat ik beginnen met te zeggen dat de ontvangst die we kregen van de organisatoren Anasstasia Smirnova en Alexander Sverdlov van SVESMI (een Russisch architectenpaar dat ook kantoor houdt in Rotterdam) buitengewoon hartelijk was. Er was gezorgd voor een prima hotelkamer in het Yeltsin centre, we werden gevoed en gelaafd met recepten door Naina Iosifovna Elstina (de weduwe van Yeltsin) in het toprestaurant Barboris. Natuurlijk met een glaasje wodka erbij....
Anasstasia en Alexander zijn betrokken bij de verbouwing van het Pushkin museum en centre of the arts in Moskou, en ze houden allebei zeer van bibliotheken. Ze willen graag dat Russische bibliotheken een extra zetje in de rug krijgen om te innoveren en bestaansrecht te blijven houden. Daarom organiseerden ze dit congres.
De volgende ochtend na het ontbijt werden we meegenomen voor een excursie door de stad, onder begeleiding van een gids van het museum. Yekaterinaburg is de vierde stad van Rusland, met ca. 1,5 miljoen inwoners. Het is bijna 300 jaar geleden gesticht, en kende tot de Tweede Wereldoorlog zo'n 500.000 inwoners. Door WO II werden veel industrieën uit het westen van Rusland van Yekaterinaburg verplaatst en groeide de stad. Het centrum kenmerkt zich door een aantal Russisch Orthodoxe kerken met de typerende gouden uienbollen bovenop, een flink aantal oude gebouwen uit de 18de en 19de eeuw die fraai zijn opgeknapt, flats van het constructivisme (beetje een sobere variant van De Stijl of Bauhaus) en zeer moderne skyscrapers met grote glazen gevels. En dat alles rondom het grote meer in de stad. Onze gids was duidelijk zeer gecharmeerd door het constructivisme, ik denk vooral door de filosofie erachter. Betaalbare en voor die tijd comfortabele woningen voor arbeiders, zeer passend in het socialistische ideaal.
 |
| Yeltsin centre |
Daarna kregen we een rondleiding door het Yeltsin Museum, wat natuurlijk een vertelling liet zien van het levensverhaal van Yelstin. Maar dan wel in het historisch kader van zijn tijd. Met een animatiefilm over de geschiedenis van Rusland, waarin er naar mijn idee een redelijk genuanceerd beeld werd neergezet van bv de tsarentijd. Er werd gezegd hoe sommige tsaren probeerden om hervormingen door te voeren, maar dat het altijd bleef steken bij mooie woorden of bij tegenwerking van de adel of het leger. De pachters en boeren worden benoemd als degenen die lijden.
Yeltsin wordt behoorlijk verheerlijkt in het museum. Hij was de eerst vrij gekozen president van Rusland, en verhinderde een machtsgreep van de oude communisten nadat Gorbatsjov allerlei hervormingen had doorgevoerd om het Sovjetsysteem op de schop te nemen. Het verhaal van Yeltsin wordt in de tijd geplaatst door een beeld te schetsen van de Sovjetunie tijdens zijn leven aan de hand van beelden, films, foto's, posters etc. Naast de propagandaposters en films staan er dan ook wel berichten die precies het andere kant belichten. Dat zit dan overigens weer niet in de presentatie van het leven van Yeltsin zelf. Dus dat hij beticht werd van corruptie en het afbreken van de Sovjetunie vind je niet terug. Toch vond ik het verhaal dat in het museum wordt getoond genuanceerder dan ik had verwacht. Je hebt een beeld van Rusland, dat er behoorlijk gemanipuleerd wordt in de berichtgeving... en dat is ook vast wel zo... maar dat is bij ons ook zo. Wij krijgen ook gekleurde informatie voorgeschoteld en weten ook niet altijd het fijne van zaken (of willen het niet weten).
Tijdens het congres waren er verschillende presentaties. Erik Boekesteijn vertelde over hoe op verschillende plekken in de wereld bibliotheken oa via Design Thinking veel meer door met inwoners te praten hun dienstverlening in gezamenlijkheid met die inwoners aanpassen naar de noden van deze tijd. Bart Rutten van het Centraal Museum vertelde over hoe zij meer en meer een verbinding proberen te leggen tussen de stad en hun collectie. Dat ze zo hun waarde voor de stad willen vergroten door aansprekende en spraakmakende tentoonstelling te maken. Erg leuk en inspirerend vond ik ook het verhaal van Alexander Yuminov, directeur van het museum in Izhevsk. Hij vertelde hoe ze in hun museum inwoners vragen wat ze zich kunnen herinneren over de dorpen uit de omgeving die nu allemaal ontvolkt raken door de trek naar de stad. Dat ze op deze manier de geschiedenis levend houden en dat mensen zich meer betrokken voelen bij hun omgeving maar ook zeker bij het museum. Een nieuwe rol voor het museum, want het betekende ook dat mensen aan de hand van de verhalen van vroeger konden meedenken in wat er voor nu nodig is om een levendige gemeenschap te blijven. Echt een goed verhaal. Ik hield een verhaal over hoe je als bibliotheek een netwerk van kleine en grote vestigingen overeind kunt houden en hoe ze elkaar kunnen versterken in bereik, innovatiekracht en verbondenheid met de omgeving.
Het was een enerverende ervaring, voor een lezing van ca. een half uur ben je meer dan drie dagen weg. Je steekt er ook weer zoveel van op, dat het de tijdsbesteding meer dan waard was. Ik ging naar Rusland voor de liefde voor ons vak, ik nam een beeld van de liefde voor ons vak in Rusland mee terug.
