 |
De rol die bibliotheken ooit hadden als plek waar je betrouwbare informatie kon vinden zijn we kwijt. Toch ligt hier een uitdaging in de tijd van 'alternative facts' die over de samenleving worden uitgestort. De vraag is alleen of wij die rol zomaar weer op kunnen pakken. Hebben wij nog wel (voldoende) personeel in dienst dat weet hoe ze moeten zoeken, dat weet hoe ze de informatie op betrouwbaarheid moet beoordelen, en dat weet hoe ze een dialoog over verschillende zienswijzen moet voeren. Want het gaat niet alleen om het achterhalen van 'feiten' (want wanneer is iets een feit, en wanneer is iets een mening?), het gaat er ook om dat je op basis van bepaalde uitgangspunten discussies moet kunnen aan gaan, of moet kunnen begeleiden. Als voorbeeld: discussies over voedsel en voedselveiligheid. Volg je de wetenschap? Of volg je de foodies? Soms best lastig om hierin feiten van meningen te scheiden.
De vrije toegang tot informatie kunnen wij als bibliotheken helaas lang niet meer bieden. Grote marktpartijen zetten informatie achter betaalmuren. En dat wat er wel beschikbaar is, is niet altijd betrouwbaar. Het zou mooi zijn als wij als bibliotheken het 'algemeen publiek' (wat dat ook mag zijn ;-) bewust kunnen maken van deze ontwikkeling, en hen daarover zo verontwaardigd kunnen krijgen dat er een volksoproer zou ontstaan dat afdwingt dat informatie niet meer achter 'paywalls' staat. In ieder geval die informatie die van belang is voor het algemeen publiek en ook met publiek geld is vervaardigd.
Ik vind de oproep van NOBB dat bibliotheken zich moeten richten in het bieden van inzicht prachtig! Dat sluit aan bij een blog dat ik ooit in 2011 al eens schreef, waarin de bibliotheek in ultieme vorm verwordt tot een culturele vrijplaats en de bibliothecaris een filosoof wordt. Iemand die aanzet tot nadenken! En oei, ook hier ligt er een stevige opdracht. Als je hier als bibliotheek vorm en inhoud aan wilt geven dan heb je heel ander soort vaardigheden nodig dan nu veel van onze medewerkers hebben. En hoe zorg je er voor dat je dit ook voor de volle breedte van je publiek gaat doen? Ik vind het programma zoals NOBB dat neerzet rondom de collectie en maatschappelijke ontwikkelingen met "Lezers van stavast" heel inspirerend. Tegelijkertijd vrees ik dat je daarmee vooral de bovenlaag van de bevolking bereikt, maar misschien zie ik dat wel helemaal verkeerd. Ik zou op ieder niveau wel zulk soort programma's willen, ik vind ons eigen kleine voorbeeld van "Aan tafel met..." waarbij buurtbewoners met elkaar in gesprek gaan over hun levenservaring iets wat ik graag in dit kader verder zou willen uitwerken. En dan zou het mooi zijn als je naar aanleiding van zo'n gesprek tips uit de collectie zou kunnen geven.
De bibliotheek als ontmoetingsplaats is volgens mij van alle tijden. NOBB zegt dat het kwaliteit moet hebben... dat roept bij mij de vraag op wanneer het volgens NOBB dan kwaliteit heeft? Is het dagelijks loopje naar de leestafel om de krant te lezen, en in sommige gevallen er over in gesprek gaan met de tafelgenoten van kwaliteit? Voor de betreffende bezoeker heeft het vast kwaliteit, al was het maar het dagelijkse loopje en praatje. Mooi onderwerp voor gesprek!
Het plaatsen van sprekers in een context.... ja zoals ook al bij andere samenvattingen van NOBB, hier ligt echt een enorme opdracht als je dit wilt als bibliotheek. Wij willen in Kennemerwaard heel graag een serie stadsgesprekken opzetten, de zogenaamde City Talks op gaan zetten. Maatschappelijke thema's oppakken en ze in een breed perspectief bediscussiëren en over informeren. Dat betekent dat je medewerkers moet hebben die naast een brede maatschappelijke interesse ook zaken in een bredere context moet kunnen plaatsen. Weer die bibliothecaris als filosoof, of als onderzoeksjournalist...
En dan als laatste vragen ze zich bij NOBB af of de beeldcultuur binnen de bibliotheek een grotere rol moet krijgen. Ze hebben er zelf al mee geëxperimenteerd door samen te werken met TEDx in Veghel. Dat is een vorm. En kun je als bibliotheek ook aan collectievorming doen op het gebied van filmpjes "How to..." Nog veel arbeidsintensiever dan je boekencollectie up to date houden lijkt me. Tegelijkertijd is die ontwikkeling wel gaande, dat zien ze bij NOBB goed. En is dat iets dat je lokaal moet doen, of kun je dit landelijk oppakken? Door specialismen te verdelen, ieder een stukje van de collectie Nederland verrijken met goede instructieve en educatieve films. (ik denk even niet na over eventuele copyright issues met doorlinken etc. ;-)
Kortom, de collega's van NOBB hebben weer 'food for thought' gegeven en daar ben ik heel erg blij mee. Wij mogen volgend jaar weer bezig met een nieuw meerjarenbeleidsplan en dan is het fijn als je bouwstenen hebt om op verder door te denken.
