Afscheid van het ABC Huis

 Vrienden, familie, collega’s intern en extern, vrijwilligers, samenwerkingspartners, vertegenwoordigers van gemeenten, raad van toezicht…..Dank voor de warme woorden. Dank alvast aan Hakan en Mansour en hun team voor de heerlijke hapjes en drankjes, dank aan Evelyne, Esther en Gerarda en de alle anderen die zich bezig hebben gehouden met dit afscheid.

Achttien jaar! Achttien jaar…. Dat is een generatie… dat is een periode waarin je een kind opvoedt tot volwassenheid en het de deur uit gaat om te gaan studeren. Althans, dat was toen ik opgroeide zo, nu blijven kinderen al dan niet noodgedwongen langer thuis wonen. In mijn geval gaat het kind niet de deur uit, maar laat de moeder haar kind los

De vergelijking met opvoeden gaat voor het ABC Huis niet op, er valt aan eigenzinnige collega’s niet zoveel op te voeden, hooguit te inspireren, mee te nemen in de koers van de organisatie en erop te vertrouwen dat ze met je mee willen gaan.

Achttien jaar…. Achttien jaar geleden liep ik op 1 september hier de deur binnen als directeur van bibliotheek Alkmaar. Het was de tijd van bibliotheekvernieuwing, van de bibliotheek als Toegangspoort tot informatie, commissie Meijer en van fusies. Hier in de regio werd gesproken van een fusie tussen de bibliotheken van Castricum, Heerhugowaard, Bergen, Langedijk en Alkmaar. Die laatste hield zich wat afzijdig maar deed toch mee in de besprekingen. Bij de eerste fusiebespreking in oktober 2006 waar ik bij was, vertrokken aan het eind van de vergadering het bestuur van bibliotheek Bergen en Langedijk. Ik had me nog net voor kunnen stellen, had ik iets verkeerds gezegd en lag het daar aan? De fusie werd te duur geacht door de gemeentebesturen van Langedijk en Bergen, zij trokken zich terug. Het proces lag ineens stil, iedereen moest bij komen van de schok. Pas 1 januari 2009 fuseerden bibliotheek Castricum, Heerhugowaard en Alkmaar tot bibliotheek Kennemerwaard en ik mocht daar directeur van worden.

Die eerste fusiejaren waren mooi, we brachten drie ambitieuze organisaties bij elkaar, we innoveerden er op los. Daarbij werden we geholpen door het convenant dat de drie gemeenten met elkaar hadden gesloten om gezamenlijk de backofficekosten te financieren. Met daarin ook middelen voor innovatie. Er was ruimte om te experimenteren en te leren. We voerden zelfbedieningsbalies in, we waren één van de eerste zo niet eerste bibliotheek met een eigen fondsenwerver, we namen goede ideeën elders uit het land over zoals De Bibliotheek op School en gaven er onze eigen twist aan. We ontwikkelden ook zelf projecten als Veilig Puberen, Next Level, Level Up, Met Elkaar Voor Elkaar, Biebstart en nog veel meer. We keken om ons heen, luisterden naar de vragen in de samenleving waarop wij mede een antwoord konden geven en bedachten oplossingen en projecten. We werden ervoor gewaardeerd door de gemeenten, in het land en zelfs internationaal.

Zo in de loop van die achttien jaar bouwden we aan de reputatie van bibliotheek Kennemerwaard. We zijn in de loop van die achttien jaar een aantal keren genomineerd als beste bibliotheek van Nederland en ook collega’s zijn genomineerd geweest als beste jeugdbibliothecaris. We werden nooit nummer één, we waren een soort Joop Zoetemelk…. Niet dat we daar nou last van hebben… winnen is leuk maar wie kan nou zeggen dat je jaar op jaar meedraait in de top van het bibliotheekwerk?  Dat is toch iets om trots op te zijn?

We groeiden, niet alleen in onze dienstverlening, ook in vestigingen. Inmiddels hebben we vijf fusies achter de rug. Je zou denken dat ik voortdurend op overnamepad was, en dat ik fusies leuk vind. Dat is niet helemaal het geval 😉 Het kwam op ons pad en als de energie er is, als je allebei wilt dansen dan moet je ook stappen zetten. Dus na de fusie in 2009 kwam in 2012 bibliotheek Bergen erbij, in 2015 kwam het werkgebied van Schermer en Graft De Rijp erbij door de gemeentelijke fusie. In 2021 kwam er een bestuurlijke fusie met Artiance tot het ABC Huis en in 2023 fuseerden we met bibliotheek Langedijk.

In die achttien jaar passeert er wel het één en ander. Zo hebben we één vestiging moeten sluiten, in Egmond aan den Hoef doordat de gemeente 20 procent op de subsidie bezuinigde. Maar we hebben ook nieuwe vestigingen kunnen realiseren, een servicepunt in Schermerhorn en de jeugdvestiging in Overdie. Die laatste was op verzoek van de gemeente, die heel graag zag dat de bibliotheek met een vaste plek in de wijk terug kwam.

Nu na de fusie met Artiance zijn we ook in Alkmaar Zuid bij De Stek bezig met het uitbreiden van ons werk als ABC Huis in die wijk. Allereerst met activiteiten van Artiance maar ook zeker in samenwerking met de bibliotheek. We hebben als ABC Huis geleerd om buiten onze eigen muren te kijken, ook al zijn die fijn als uitvalsbasis. We werken samen met verschillende partners in de stad, samen werken aan ontwikkeling van mensen, ze te inspireren om te ontdekken wie ze kunnen worden, dat ze kunnen worden wie ze zijn.

Dat is voor mij altijd de kern van ons werk. Niet alleen dat van de bibliotheek, ook zeker van Artiance. Want hoewel ik geen muziekopleiding heb genoten, geen theaterachtergrond heb, niet echt goed kan dansen of tekenen; schilderen, beeldhouwen niet tot mijn talenten behoren heb ik gezien en gehoord wat kunst met mensen doet. Op dinsdag, wat mijn vaste werkdag bij Artiance was, begonnen zo vanaf twee/drie uur de lessen, ik hoorde dan muziekklanken mijn kantoor binnen komen. Leerlingen die in de gang zaten te wachten met hun muziekinstrument onder de arm, de jongeren die in de  Artiancezaal theaterles kregen (waar ik soms achterlangs sloop binnendoor op weg naar de bibliotheek voor een afspraak), ouderen die blij bij elkaar zaten nadat ze bij het programma Dag en Dauw waren geweest. Iedereen zat daar met een wil om te leren, om zichzelf te ontwikkelen en vooral om daar plezier aan te beleven. Maar ook de bijzondere projecten zoals SPOT en de Kunstschool, Kunstmaatjes en Kunstbron…. Kunst inzetten om mensen tot bloei te brengen. Uitgesteld geluk noemen ze dat, het plezier dat je eraan beleeft als je iets wat je daarvoor niet kon, onder de knie hebt gekregen. Trots op jezelf kunnen zijn.

Ikzelf heb in die achttien jaar ook heel wat momenten van uitgesteld geluk gekend…. Het was niet altijd makkelijk. De al eerder genoemde bezuinigingen, lagere indexering van subsidies, reorganisaties. Je moet als directeur en als organisatie je verhaal keer op keer vertellen. Intern en extern. Collega’s meenemen in de veranderingen, ze enthousiast maken voor de vragen die leven in de samenleving en de oplossing daarvoor mede willen bedenken. Samen ontdekken wat werkt en wat niet werkt, fouten maken en daarvan leren. En dan het liefst samen met inwoners en met samenwerkingspartners. De gemeenten in ons werkgebied, de wethouders, ambtenaren en raadsleden zijn onze belangrijkste samenwerkingspartners, naast dat ze onze grootste subsidienten zijn. Die contacten zijn altijd goed geweest. De Bibliotheek, Artiance en het ABC Huis staan er goed op, ik heb geleerd hoe belangrijk het is om jezelf als organisatie goed voor het voetlicht te brengen. Dat is ons goed gelukt en zal ook in het licht van het huidige kabinet en het ‘ravijnjaar’ 2026 bij de gemeenten van groot belang blijven.

Er zijn vele managementboeken geschreven over hoe je als leidinggevende moet handelen om veranderingen teweeg te brengen. Ik ken ook managementboeken waarin gesteld wordt dat een organisatie goed loopt ondanks de acties van de directeur en het managementteam. Zelf kijk ik daar genuanceerd naar. ik had een tijdlang een tekst van Loesje naast mijn bureau hangen: Een goede manager herken je aan het aantal dagen dat hij/zij dood op kantoor kan liggen voordat dat ontdekt wordt. Dat is behoorlijk luguber en enige zelfspot zit er ook zeker in. Je kunt het als directeur en als management niet alleen. Je hebt de hele organisatie nodig. Iedereen draagt zijn steentje bij aan wat je wilt bereiken. Intern en extern. Het werk dat je als directeur doet is lang niet altijd zichtbaar en direct herleidbaar. Een organisatie als het ABC Huis wordt gedragen door de medewerkers, door vrijwilligers, zzp’ers en netwerkdocenten. Door de raad van toezicht, door de politiek en door de samenwerkingspartners. Samen zorgen we er voor dat de inwoners van ons werkgebied zich kunnen ontwikkelen op het gebied van kunst en cultuur, taal en lezen en kennis en informatie.

Ik ga nu het ABC Huis verlaten, met een lach en een traan. Ik heb met ontzettend veel plezier met jullie allemaal samen gewerkt, hoogtepunten gekend en moeilijke momenten zoals de dood van een collega. We hebben elkaar daarin gesteund en gedragen. Ik ben trots op wat we met elkaar bereikt hebben en waar ik een bijdrage aan heb mogen leveren. Ik sla een nieuw pad in maar blijf de culturele sector en bibliotheken in het bijzonder trouw. Als netwerkmanager voor het openbaar bibliotheekdomein bij de Koninklijke Bibliotheek mag ik mij gaan bemoeien met drie maatschappelijke opgaven: een geletterde samenleving, participatie in de informatiesamenleving en een leven lang ontwikkelen.  Ik ga er vanuit dat ik daarbij de collega’s van het ABC Huis ook nog weer tegen ga komen dus het is geen vaarwel maar tot ziens.

De mensen die mij goed kennen weten dat ik van gedichten hou, dat ik bij een afscheid van een collega of een jubileum een gedicht uitzoek voor die persoon. Voor elke medewerker van het ABC Huis heb ik nu een kaart met een gedicht en een persoonlijke boodschap, die staat hier voor jullie klaar.

Voor nu sluit ik af met een gedicht van Herman de Coninck, een gedicht dat voor mijn echtgenoot Joep en voor mij een bijzondere betekenis heeft en nu ook weer zo toepasselijk is:

 

De Plek

Je moet niet alleen, om de plek te bereiken,
thuis opstappen, maar ook uit manieren van kijken.
Er is niets te zien, en dat moet je zien
om alles bij het zeer oude te laten.

Er is hier. Er is tijd
om overmorgen iets te hebben achtergelaten.
Daar moet je vandaag voor zorgen.
Voor sterfelijkheid.

Ik hou van deze organisatie, van jullie allemaal… ik ga jullie missen,  tot ziens. Dank jullie wel!