vrijdag 2 december 2011

De toekomst van de bibliotheek, een droom

Bij de uitnodiging om een bijdrage te leveren aan de blogkermis Bibliofuture van Joost Heessels heb ik lang zitten twijfelen waaruit die zou bestaan. Nu heb ik kort geleden weer mijn halfjaarlijkse gastcollege gegeven aan de bibliotheekschool in Gent en kwam ik in mijn presentatie deze sheet tegen. Toen ik daar naar keek, dacht ik, ja daar kan ik wel een verhaal om heen bouwen over de toekomst van de bibliotheek. Waarbij ik op voorhand dank wil zeggen aan Albert Boswijk voor het leveren van dit raamwerk en zijn denkexercitie samen met bibliotheek Kennemerwaard.
Het schema gaat over de bibliotheek hoe hij nu in veel bibliotheken is en waar je naar toe zou moeten dromen ;-) Het beeld dat ik hieronder zal proberen te schetsen zal hier en daar wat kort door de bocht zijn, ‘for the sake of the argument’.



Uitleenbibliotheek:
Onderin de ‘oude’ bibliotheek, voor de opkomst van internet. De bibliotheek zit bovenop veel gegevens, data, en wij als bibliotheek hoeven maar te wachten tot mensen ons vinden. We hebben de materialen ontsloten, en als bibliothecaris ben je goed in het vinden van informatie uit je eigen collectie.

Dienstenbibliotheek:
De bibliotheek richt zich meer op dienstverlening, ze is een informatiemakelaar geworden. Mensen, instellingen met vragen kunnen bij de bibliotheek terecht, en daar zit een dienstverlener voor ze klaar om het antwoord te leveren.

Belevenisbibliotheek:
Je komt naar de bibliotheek omdat je iets wilt leren, je wilt jezelf ontwikkelen. De bibliothecaris weet precies wat aansluit bij je behoefte, zij/hij verrast je en verleidt je. Hij/zij geeft je het gevoel welkom te zijn, en je te kennen. Naast de collectie biedt de bibliotheek tal van lezingen en andere activiteiten aan waardoor je het bezoek aan de bibliotheek als een belevenis ervaart. Het is een uitje, een traktatie aan jezelf om naar de bibliotheek te gaan.

Ontmoetingsplek:
Met al die lezingen, activiteiten én kennis van de klanten weet de bibliothecaris mensen met elkaar in contact te brengen. De bibliotheek is de place to be geworden. Als je daar gezien wordt, dan tel je mee. Er is namelijk altijd wel iets te doen, er zijn interessante mensen die spreken, of daar vergaderen en iets samen voor bereiden. De bibliotheek brengt die mensen bij elkaar, en kent de kennis en potentie van haar klanten. Ze is bereid om hierin een voortrekkende rol te spelen, ze realiseert zich dat ze met haar positie als één van de laatste vrijplaatsen in de maatschappij een verantwoordelijkheid heeft om mensen bij elkaar te brengen.

Culturele vrijplaats:
Tja, eigenlijk is het nirvana ;-) Als bibliotheek ben je de verbinder, de spiegel, het geweten, de debater, de filosoof, de wijsgeer. Je weet wat er speelt in de wereld, je kent de problematiek om de hoek, je kent de schoonheid van de kunsten, je bent ingetapt op het creatieve netwerk in jouw stad of dorp, via via nodig je belangrijke denkers uit om rondom actuele thema’s voor vrijdenksessies. Waar in veel steden gesproken wordt over het realiseren van ‘broedplaatsen’ voor kunstenaars en creatieve industrie, wordt in jouw plaats gewezen naar de bibliotheek. Daar zijn de denkateliers waarin alle lagen van de bevolking zich thuis voelen. De professor, de ondernemers en arbeider treffen elkaar daar en hebben een inspirerend gesprek over de toekomst van de euro tot en met de opknapbeurt voor de kinderboerderij. In de bibliotheek als culturele vrijplaats wordt gediscussieerd, gefilosofeerd, gedaan, gedacht, gedroomd.

5 opmerkingen:

  1. Deze reactie is verwijderd door de auteur.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Fijn dat het te combineren valt. Misschien zou ik het liefste in de belevenisbibliotheek werken en als klant de culturele vrijplaats bezoeken. Het zou ook kunnen dat ik daar vanavond of morgen al weer anders over denk! (en bijvoorbeeld zowel als medewerker en bezoeker voor de ontmoetingsplek kies..)

    BeantwoordenVerwijderen
  3. @the library: voorlopig (en misschien wel altijd) blijft de bibliotheek hybride dus blijf aan boord en beleef het mee ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Het nirvana lijkt me wat te hoog gegrepen, hoewel je ambitie niet snel te groot kan zijn natuurlijk.
    Maar zelfs de bibliotheek als hét culturele centrum waar van alles en nog wat te beleven is, ligt nog wel heel ver van de huidige situatie.
    Los van het feit dat we als branche die beweging zouden kunnen maken, is het ook nog de vraag of het publiek in zo'n omslag mee zullen gaan. Ons goede en betrouwbare imago van boekenleverancier kan in dit geval een behoorlijk obstakel zijn. Helaas zijn mensen nog steeds geen lid van de bibliotheek omdat het zo'n geweldige plek is waar je gewoon moet zijn, maar gewoon omdat zij op deze manier goedkoop boeken kunnen lezen. Alle pogingen om de bibliotheek tot een 'third place' te maken zijn volgens mij nog niet erg aangeslagen bij de gebruiker. Dat wil niet zeggen dat we daarom onze pogingen moeten opgeven, maar eenvoudig is het blijkbaar niet. Er wordt mijns inziens weleens wat te luchtig gedaan over de mogelijkheid om van functies te veranderen. Alleen de allerbesten zijn daartoe in staat.
    Maar goed, niets doen is geen optie en buiten de eigen kaders denken is in ieder geval een begin.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. @Bas: Ik denk dat er al heel veel bibliotheken zijn die dit doen. Alleen dan 'in de marge' van ons grote uitleenapparaat. 80% van onze klanten komt voor het lenen van een boek, ergo 20% komt voor iets anders. Voor het gebruik van internet, voor het lezen van een krant, voor onze databanken, voor een lezing of een debat. Ik denk dat het niet zo zeer gaat om het veranderen van de functies, het gaat om het verleggen van accenten. En ja, dat is best lastig, want er gaat zoveel formatie in die uitleen zitten. En om daar dan mensen uit vrij te spelen kost visie, lef en doorzettingsvermogen van ons allemaal.

    BeantwoordenVerwijderen